Eclecticisme is de vrije combinatie in een enkel werk van elementen van verschillende historische stijlen of stromingen. In de archi-tectuurgeschiedenis wordt de term met name gebruikt voor de richting die zich afzet tegen het 19e-eeuwse historisme, dat het na-volgen van een historische stijl vooropstelt. Een eclectisch bouwwerk heeft vrij geïnterpreteerde kenmerken uit verschillende neo-stijlen in zich, die zijn gecombineerd tot een nieuw a-historisch geheel.

Geschiedenis

In de 19e-eeuwse beeldende kunst bestond geen dominante, allesomvattende stijl. De bouwtechniek maakte in de 19de eeuw een enorme ontwikkeling door, maar dat vertaalde zich desondanks bij de neostijlen niet naar een nieuwe vormgeving. Het eclecticisme wilde daarentegen een uitdrukking zijn van de eigen tijd. Door de bloei van de wetenschap en de kunstgeschiedenis ontstond er een stimulans om oude stijlen te doen herleven, wat resulteerde in historiserende vormgeving. Men kon kiezen uit de complete architec-tonische erfenis, zo ontstonden verscheidene neostijlen, zoals:

• Neogotiek
• Neoromaans
• Neoclassicisme

In de Benelux

Het eclecticisme ontstond in de eerste helft van de 19de eeuw in Parijs.[1] Rond 1850 werd het in Nederland geïntroduceerd, in de decennia rond 1900 werd het erg veel toegepast voor de vormgeving van commerciële gebouwen (bijvoorbeeld het Hirschgebouw in Amsterdam, 1912.[2] België laat spectaculaire voorbeelden van eclecticisme zien. Het Justitiepaleis door Joseph Poelaert in Brussel is er een mooi voorbeeld van, evenals de rij herenhuizen aan de Cogels-Osylei in de wijk Zurenborg, Antwerpen-Berchem.

1. Vooraanzicht van het treinstation Antwerpen-Centraal, genomen vanuit een tijdelijk reuzenrad vlak voor de hoofdingangen. Datering: 26 augustus 2017. Foto: DRG-fan - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

2. Tramstation Naaldwijk, gebouwd in een eclectische stijl met jugendstil- en chaletstijl-elementen. Voormalig station van de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij in Naaldwijk. Datering: 10 juli 2007. Foto: Quistnix - nl.wikipedia.org 

Licentiestatus: CC BY-SA 2.5

3. Synagoge van Lille, Frankrijk, 1891, elementen uit romaanse, klassieke (guttae), "Moorse" en andere stijlen.

Datering: 6 oktober 2013. Foto: Velvet - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

4. Kerk van Sint-Clara, Horodkivka, Oekraïne, gebouwd tussen 1910 en 1913, met een mix van elementen van neogotische en moderne twintigste-eeuwse architectuur. Datering: 15 oktober 2016. Foto: Neovitaha777 - en.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

5. De kerk Saint-Augustin in Parijs (1860-1871), ontworpen door Victor Baltard , is een voorbeeld van eclectische architectuur: de portalen en koepels combineren verwijzingen naar de Romeins-Byzantijnse stijl met enkele gotische citaten, in een algemene behandeling die meer in lijn ligt met de renaissance- en barokstijl, waaraan de vernieuwingen van het industriële tijdperk zijn toegevoegd. Datering: 21 februari 2022. Foto: Cmcmcm1 - fr.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

6. Kerk van Notre Dame de Fourvière / Lyon, Frankrijk. Datering: 14 augustus 2012. Foto: Sergej Ashmarin - fr.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

7. Plaatsvervangend Paleis van Pontevedra. Datering: 30 oktober 2014. Foto: Bene Riobó - fr.wikipedia.org 

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

8. Rome, Via Marche, Villa Folchi (1895, GB Giovenale). Datering: 20 augustus 2013. Foto: Lalupa - fr.wikipedia.org 

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

9. Dom van Berlijn. De figuur van de zegenende Christus staat majestueus in de centrale as van het gebouw.

Datering: 26 augustus 2023. Foto: Gerbin Ley Pic - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY 4.0

10. Paleis van Communicatie, Madrid, Spanje. Datering: 26 augustus 2012. Foto: Carlos Delgado - commons.wikimedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

Bronnen, noten en/of referenties

1.  Geert Palmaerts, Eclecticisme. Over moderne architectuur in de negentiende eeuw, Rotterdam 2005.
2.  Auke van der Woud, Waarheid en karakter. Het debat over de bouwkunst 1840-1900, Rotterdam 1997, 68-74, 355-368, 396-407; Auke van der Woud, De nieuwe mens. De culturele revolutie in Nederland rond 1900, Amsterdam 2015, hoofdstuk 4-7.

Externe links/verwijzingen

• Eclecticisme (architectuur) - nl.wikipedia.org
• Eclecticisme (architectuur)- fr.wikipedia.org
• Category:Eclectic architecture - uit Wikimedia Commons

Geraadpleegde bron: nl.wikipedia.org/wiki/Eclecticisme_(architectuur) - 14 december 2024