Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren

De Onze-Lieve-Vrouwebasiliek is een prachtige kerk in de Belgische stad Tongeren. Als grootste kerk van deze stad, gelegen in het uiterste zuiden van de Belgische provincie Limburg, heeft ze een rijke en indrukwekkende geschiedenis. De officiële naam van deze kerk is de Onze-Lieve-Vrouw-Geboortebasiliek. Dit indrukwekkende bouwwerk staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO als onderdeel van de groepsinschrijving "Belforten in België en Frankrijk". Naast de basiliek bevindt zich het Teseum, een museum met een archeologische site en een kostbare verzameling kerkschatten.

Het statuut van de kerk

Niet elke kerk heeft dezelfde status. Zo is een kathedraal een kerk waar een bisschopszetel is gevestigd, terwijl een basiliek een eretitel krijgt toegekend door de paus vanwege haar bijzondere betekenis of verdienste. De Onze-Lieve-Vrouwebasiliek heeft in de loop der eeuwen verschillende statuten gekend.

De kerk was lange tijd een zogenaamde kapittelkerk, omdat ze werd bestuurd door een kapittel: een kerkelijke instelling onder leiding van een deken. Wanneer het kapittel precies aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk werd verbonden, is onduidelijk. Volgens sommige bronnen gebeurde dit in 804, bij de inwijding van de kerk door Karel de Grote en paus Leo III, maar de oorkonde die dit beweert, is een vervalsing. Wat wel zeker is, is dat het kapittel al vóór 967 bestond. Een document uit dat jaar vermeldt het kapittel namelijk expliciet. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat het kapittel in 881 moest vluchten tijdens een inval van Vikingen in de regio. Dit maakt 881 een mogelijke oprichtingsdatum. Het kapittel bleef bestaan tot 1797, toen het door het Franse bestuur werd afgeschaft tijdens een hervorming van de kerkelijke structuren. Gedurende deze periode was de kerk met zekerheid een kapittelkerk.

De kerk fungeerde ook enige tijd als bisschopszetel. De eerste bisschop zou Sint-Maternus zijn geweest, maar hiervoor ontbreken overtuigende bewijzen. De namen van de bisschoppen die in Tongeren zetelden, blijven omstreden, met uitzondering van bisschop Servatius (+384), die volgens betrouwbare bronnen de bisschop van de Tungri was. Aan hem wordt toegeschreven dat hij in Tongeren de eerste aan Maria gewijde kerk boven de Alpen liet bouwen. Waarschijnlijk verhuisde de bisschopszetel in de late vierde eeuw naar Maastricht, hoewel ook daar onzekerheid over bestaat. Vanaf de zesde eeuw worden de bronnen betrouwbaarder, en rond 750 werd de zetel verplaatst naar Luik. Ondanks deze verhuizingen bleef de titel "bisschop van Tongeren" in gebruik tot ver in de tiende eeuw, en het is aannemelijk dat de bisschoppen nog af en toe in Tongeren verbleven, mede vanwege hun ambtswoning en het aanwezige kapittel. Uiteindelijk kreeg de kerk de verheven status van basiliek, een onderscheiding die door de paus wordt toegekend vanwege bijzondere verdiensten. Voor Tongeren speelde de status als geliefd bedevaartsoord een grote rol. Op 20 februari 1931 werd de Onze-Lieve-Vrouwekerk officieel tot basiliek verheven door paus Pius XI.

Geschiedenis van de kerk

Volgens sommige bronnen zou de kerk zijn ontstaan uit een kapel, opgericht door Sint-Maternus in het begin van de vierde eeuw. Recente archeologische opgravingen weerspreken deze theorie echter. De oudste overblijfselen die op deze locatie zijn gevonden, dateren van Romeinse paalwoningen uit de eerste en tweede eeuw. Het eerste stenen bouwwerk op deze plek was vermoedelijk een Romeins badhuis uit de derde eeuw. Toch werden bij opgravingen in 2008 sporen ontdekt van een Romeinse basilica met apsis, daterend uit de vierde eeuw. Deze ruimte werd mogelijk gebruikt als gebedsruimte. Dit was ook de tijd waarin Sint-Servaas, vermeld als *Servatio Tungrorum episcopus*, deelnam aan de concilies van Keulen (346) en Rimini (359). In de eeuwen die volgden, werden op de fundamenten van deze basilica maar liefst zeven kerken gebouwd of verbouwd. Het huidige dienstaltaar van de O.L.-Vrouw Geboortebasiliek bevindt zich nog altijd boven de apsis uit de tijd van Servatius. Archeologen hebben in deze apsis ook een bijzonder 'mysterieus monumentje' geïdentificeerd, dat eeuwenlang vereerd is gebleven.

De eerste kerk op deze locatie dateert uit het midden van de zesde eeuw. Het was een eenvoudig, eenbeukig gebouw dat aan de bestaande Romeinse apsis aan de oostzijde werd toegevoegd. De opvolger van deze kerk stamde uit de negende eeuw en wordt gezien als mogelijk de eerste kapittelkerk. Rondom deze kerk bouwde men een beschermende muur, bedoeld om het gebouw te verdedigen tegen plundertochten. Rond het jaar 1100 werd een nieuwe kerk in romaanse stijl opgetrokken. Tegelijkertijd werd een grotere verdedigingsmuur opgetrokken om de belangrijkste gebouwen in het stadscentrum te beschermen tijdens regionale conflicten, die toen hun hoogtepunt bereikten.

De bouw van de huidige kerk begon in 1240, nadat de romaanse kerk in 1179 zwaar beschadigd was geraakt door een stadsbrand. Deze brand was het gevolg van een conflict tussen prins-bisschop Rudolf van Zähringen en graaf Gerard van Loon. Bij dezelfde brand werd ook de residentie van de bisschop van Luik verwoest. De gotische kerk werd voltooid in 1536, maar de bouw van de toren begon pas in 1442 en werd afgerond in 1541, met de afwerking van de spits in 1544. De kerk wordt beschouwd als een hoogtepunt van de Maasgotiek.

De toren en de kerk hebben door de eeuwen heen vele rampen doorstaan. In 1598 brak er een brand uit in de toren. De grootste schade werd echter aangericht tijdens de Grote Brand van Tongeren in 1677. De kerk en de toren, met name de spits, zijn meerdere keren opnieuw ontworpen of herbouwd, meestal door geldgebrek of vanwege schade door stormen en branden. De toren heeft uiteindelijk nooit een definitieve spits gekregen, wat resulteerde in het huidige zware en imposante uiterlijk.

Tussen 1846 en 1859 vond onder leiding van Joseph Jonas Dumont een eerste grote restauratiecampagne plaats. Tijdens deze periode werden delen van het muurwerk, zowel binnen als buiten, vervangen. Het zuidportaal werd herbouwd in neogotische stijl, nadat het aangrenzende kapittelhuis was ingekort en voorzien van een nieuwe voorgevel.[2]

In 1967 begon een nieuwe restauratiecampagne, die naar verwachting pas in 2026 wordt afgerond.[3] Tussen 1999 en 2008 werden er bovendien archeologische opgravingen uitgevoerd, waarbij talrijke vondsten aan het licht kwamen die belangrijk zijn voor de geschiedenis van de basiliek en de stad Tongeren. Om deze opgravingen te behouden en toegankelijk te maken, werd de basiliek volledig onderkelderd. Tegenwoordig zijn de vele Romeinse overblijfselen, waaronder de vermoedelijke laat-Romeinse kerk van Servatius, samen met de rijke kerkschat van de basiliek te bewonderen in het Teseum.

  • Beschrijving kerk

Exterieur

De Onze-Lieve-Vrouwebasiliek is een indrukwekkende driebeukige kruisbasiliek met een koor, een dwarsschip en een vierkante westtoren van 55,55 meter hoog.[4] De basiliek beschikt over drie kerkportalen: één in de toren en twee aan de uiteinden van de transeptarmen. Het torenportaal is vrij eenvoudig van ontwerp. Het laatgotische noordportaal daarentegen is rijkelijk versierd met beeldhouwwerken, waaronder een voorstelling van de opwekking van Lazarus. Het zuidportaal, gebouwd in 1873-1874, is neogotisch van stijl en geïnspireerd op het noordportaal. De voorstellingen in het boogveld van dit portaal zijn echter typisch negentiende-eeuws en tonen de verheerlijking van Sint-Maternus en de dood van Maria. Het koor van de basiliek combineert bouwstijlen uit de dertiende en veertiende eeuw, wat bijdraagt aan de historische charme van het bouwwerk.[2]

1. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Toren. Datering: 22 april 2006. Foto: Paul Hermans - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

2. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek of Onze-Lieve-Vrouw-Geboortebasiliek (Tongeren).De kerk staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO als onderdeel van de groepsinschrijving Belforten in België en Frankrijk. De bouw van de huidige, gotische kerk startte in 1240 nadat de romaanse kerk afbrandde. Datering: 5 januari 2012. 

Foto: Ad Meskens - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

3. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Dwarsschip en zuidportaal. Datering: 11 oktober 2012.

Foto: GFreihalter - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

4. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Pandhof van de romaanse kloostergang van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek in Tongeren met uitzicht op het gotische koor van de kerk. Datering: 29 juli 2021. Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

  • Interieur

Architectonische opbouw

De Onze-Lieve-Vrouwebasiliek heeft een imposant driebeukig schip met zes traveeën, geflankeerd door een reeks zijkapellen. Het koor bestaat uit drie traveeën en eindigt in een elegante vijfzijdige koorsluiting. Het priesterkoor is opvallend lang, ontworpen om extra ruimte te bieden aan de kanunniken en andere geestelijken die in de kapittelkerk hun werk verrichtten. Zowel het koor, het schip als het dwarsschip zijn voorzien van prachtige kruisribgewelven, terwijl de koorsluiting een indrukwekkend straalgewelf toont. Het schip en de zijbeuken worden van elkaar gescheiden door een elegante spitsboogarcade, die rust op stevige zuilen. In het oostelijke deel van de kerk zijn deze zuilen gemaakt van mergelblokken en hebben ze een ronde vorm. Naar het westen toe maken ze plaats voor rijkelijk versierde bundelpijlers met ornamentele bladkapitelen. Boven de spitsboogarcade bevindt zich een prachtig triforium met fijn bewerkte hardstenen zuiltjes, dat naadloos doorloopt langs de wanden van zowel het transept en koortraveeën.[2]

5. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Gezicht naar het koor. Datering: 29 juli 2021. Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

6. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Gezicht naar het orgel. Datering: 29 oktober 2022. Foto: Chris06 - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

7. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Triforium in het schip. Datering: 28 maart 2013. Foto: Torsade de Pointes - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC0

8. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Zijbeuk en zijkapellen. Datering: Jean Housen - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

Schilderkunst

In een van de zuidelijke zijkapellen bevindt zich een wandschildering die een voorstelling toont van Sint-Hubertus of Sint-Egidius (ca. 1525). Daarnaast is op een vijftiende-eeuwse schildering, aangebracht op een van de pilaren tussen het schip en de noorderzijbeuk, een andere heilige afgebeeld. Deze wordt mogelijk geïdentificeerd als Sint-Petrus.[3]

In het koor van de kerk hangen vijf imposante schilderijen, elk meer dan vijf meter hoog. Deze werken zijn gemaakt door de Luikse kunstenaars Jean-Baptiste Juppin en Edmond Plumier, die vaak samenwerkten. Plumier voegde menselijke figuren toe aan de door Juppin vervaardigde landschappen. Drie van de doeken verbeelden het leven van Maternus, de vermeende stichter van het bisdom Tongeren. Naast deze werken beschikt de kerk over diverse andere schilderijen, waarvan de meeste zijn ondergebracht in de schatkamer (zie Teseum).[2]

9. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Twee schilderijen van Jean-Baptiste Juppin & Emond Plumier (1722) in het koor. Rechts het conopeum, een van de kentekens van een basilica minor. Datering: 29 juli 2021. Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

10. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Jean-Baptiste Juppin & Emond Plumier, Sint-Pieter sturen Maternus, Eucherius en Valerius naar Tongeren. Datering: 1722. Foto: Jean Baptiste Juppin / Edmond Plumier - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

11. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Jean-Baptiste Juppin & Emond Plumier, het lijk van Saint Matern arriveert in een boot. Datering: 1722. Foto: Jean Baptiste Juppin / Edmond Plumier - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

Glasschilderkunst

De kerk beschikt over vier prachtige, gebrandschilderde koorramen in renaissancestijl. Deze ramen tonen indrukwekkende voorstellingen van de vier kerkleraars (1548), Onze-Lieve-Vrouw met Sint-Servatius en Sint-Trudo (1548), Sint-Anna-te-Drieën (1548) en een calvariescène (1550).[2] Daarnaast zijn er diverse neogotische vensters, waaronder enkele meesterwerken van de Schaar-beekse glazenier Jules-Adrien Capronnier (1838-1914).

12. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Renaissanceglas-in-loodraam in het koor van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek in Tongeren in de provincie Limburg (België), met de afbeelding (midden): Kruisiging van Christus. Datering: 1550.

Foto: GFreihalter - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

13. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Renaissanceglas-in-loodraam in het koor van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek te Tongeren in de provincie Limburg (België), gedateerd 1548, met afbeeldingen van: de kerkvaders Ambrosius, Gregorius, Hieronymus, Augustinus.

Datering: 1548. Foto: GFreihalter - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

14. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Renaissanceglas-in-loodraam in het koor van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek te Tongeren in de provincie Limburg (België), voorstellende: Madonna met Kind en twee abten of bisschoppen. Datering: 1548.

Foto: GFreihalter - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

15. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Glas-in-loodraam in de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek in Tongeren-Kreu in de provincie Limburg (België), met de afbeelding van Sint-Hubertus; signatuur: F. COMÈRES & J. CAPRONNIER PINT FECT BRUXELLES.

Datering: 1897. Foto: GFreihalter - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

Beeldhouwkunst

Het genadebeeld van Onze Lieve Vrouw Oorzaak onzer Blijdschap, uit 1479 en gesneden uit notenhout, neemt een centrale plaats in tijdens de Tongerse Kroningsfeesten. Dit bijzondere beeld staat op een neoromaans altaar en werd vervaardigd in opdracht van de Aartsbroederschap van Onze-Lieve-Vrouw van Tongeren. Daarnaast zijn er andere waardevolle kunstwerken te bewonderen, zoals een gepolychromeerde Christus op de koude steen, daterend uit de 15e eeuw, en een eveneens gepolychromeerde Piëta uit de late 14e eeuw. In de kruisgang hangt een indrukwekkend Ottoons crucifix, dat rond het jaar 975 werd vervaardigd.[2]

16. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Onze Lieve Vrouw Oorzaak onzer Blijdschap. Datering: 1479.

Foto: Palauenc05 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

17. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Christus op de koude stee, (gepolychromeerd hout). Datering: 15e eeuw.
Foto: Paul Hermans - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

18. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Piëta. Datering: 1380-1390. Foto: Palauenc05 - nl.wikipedia.org 

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

Kerkmeubilair

Het hoofdaltaar, mogelijk uit de 13e eeuw, wordt gesierd door een laatgotisch retabel met gedetailleerd houtsnijwerk dat het leven van Onze-Lieve-Vrouw uitbeeldt (Antwerpen, ca. 1500-1520). Dit retabel was oorspronkelijk bedoeld voor de Sint-Petrus' Bandenkerk in Venray. Van de zijaltaren stammen er twee uit de 16e of 17e eeuw, terwijl de overige altaren uit de 19e eeuw dateren. Het eikenhouten koorgestoelte werd in 1710 vervaardigd door G. van Schoenbeeck uit Luik. De eveneens eikenhouten preekstoel stamt uit de 18e eeuw. De zes biechtstoelen zijn een bijzondere verzameling, met exemplaren uit zowel de 17e als de 18e eeuw. Een opvallend detail in de kerk is de messing koorlezenaar in de vorm van een adelaar. Deze, samen met de paaskandelaar, werd in 1372 vervaardigd door Jehan Josès uit Dinant.[2]

19. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Laatgotisch retabel met houtsnijwerk (1500-1520) van het hoofdaltaar (13e eeuw).

Datering: 16 april 2016.  Foto: Zairon - nl.wikipedia.org  Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

20. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Gezicht op het neogotische altaar van de tien heilige bisschoppen van Tongeren met het neogotische reliekschrijn (16e of 17e eeuw). Datering: 19 juli 2021. Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

21. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Preekstoel (18e eeuw).  Datering: 11 oktober 2012. Foto: GFreihalter - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

22. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Adelaarslezenaar met paaskandelaar (1372).  Datering: 28 maart 2013.

Foto: Torsade de Pointes - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC0

Orgels

Het hoofdorgel, ontworpen door Jean-Baptiste Le Picard (1706-1779), een toonaangevende vertegenwoordiger van de Luikse School, is een meesterwerk uit 1752, gesigneerd en voorzien van een tijdvers. In 1948 onderging het een ingrijpende restauratie door Verschueren Orgelbouwers. De eikenhouten orgelkast, uitgevoerd in de karakteristieke Luikse barokstijl, is vervaardigd door M.B. Termonia uit Luik. Daarnaast is er een kleiner orgel dat elementen uit de 16e en 17e eeuw bevat. Dit unieke instrument, bekend als een zwaluwnestorgel, is fraai geïntegreerd in een kapel, alsof het daar genesteld is.[3]

23. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Interieur van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek in Tongeren met 18e-eeuws Le Picard-orgel, in 1783 voltooid door de beroemde Luikse orgelbouwers Jean-Baptiste Le Picard (1706-1779) en zijn broer Jean-François Le Picard (1711-1784). Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

24. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Detail hoofdorgel, wapen. Datering: 23 september 2008.

Foto: Charlie1965nrw - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

25. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Detail hoofdorgel, beeld. Datering: 16 april 2016. Foto: Zairon - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

  • Beschrijving bijgebouwen

Exterieur

Aan de zuidzijde van het kerkgebouw bevindt zich de voormalige kapittelzaal, een indrukwekkend kapittelhuis van twee verdiepingen hoog. Dit gotische bouwwerk beschikt over een neogotische westgevel, waar de toegang tot het Teseum is gelegen. Een opvallend element van het kapittelhuis is de ronde toren, die ooit onderdeel was van de verdedigingsmuur rond het monasterium. Deze muur werd gebouwd nog vóór de dertiende-eeuwse stadsmuur tot stand kwam. Aan de oostzijde van de kerk liggen de kloostergebouwen, waar de kanunniken oorspronkelijk sliepen en aten, voordat zij verhuisden naar afzonderlijke kanunnikenhuizen. Dit complex is een van de weinige bewaarde romaanse kloostercomplexen in de Nederlanden. Aan de pandhofzijde bevindt zich een prachtige kloostergang (of kruisgang), voorzien van een sierlijke colonnade van enkelvoudige en dubbele zuiltjes, versierd met verfijnde romaanse kapitelen. In de zestiende eeuw werden de noordelijke en zuidelijke delen van de kloostergang verlengd richting het oosten. Hierdoor ontstonden twee kapellen: de Sint-Annakapel en de Allerheiligenkapel. De Allerheiligenkapel werd gesticht door Reys van Repen.[2]

26. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Kapittelzaal, met ingang Teseum. Datering: 29 oktober 2022. Foto: Chris06 - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

27. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Verdedigingstoren en fragment kapittelzaal. Datering: 29 oktober 2022.

Foto: Chris06 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

28. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Sint-Anna- en Allerheiligenkapel. Datering: 29 oktober 2022.

Foto: Chris06 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

28. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Pandhof van de romaanse kloostergang van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek in Tongeren met uitzicht op het gotische koor van de kerk. Datering: 29 juli 2021. Foto: Kleron3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

Interieur kruisgang

De kloostergang, ook wel kruisgang genoemd, omringt de pandhof en ligt direct naast de basiliek. Dit is de enige romaanse kloostergang die in het Maasland bewaard is gebleven. Hoewel alleen de noordelijke gang volledig romaans is, bestaat deze uit bouwfragmenten van de andere vleugels, die zwaar beschadigd raakten tijdens de brand van 1179. De rijkelijk versierde romaanse kapitelen met vogels en leeuwenkoppen worden toegeschreven aan het zogenoemde Heimo-atelier, een groep beeldhouwers die in Maastricht werkte gedurende enkele decennia en later naar de Wartburg verhuisde. Het werk van deze Heimogroep toont een duidelijke Noord-Italiaanse invloed. Vooral de overeenkomsten tussen de kapitelen van Tongeren en die van de dwerggalerij in de door hetzelfde atelier gedecoreerde Sint-Clemenskerk in Schwarzrheindorf (bij Bonn) zijn opvallend.[5][6]

Boven de zuidelijke toegang tot de pandhof bevindt zich een sterk verweerd romaans reliëf in de vorm van een timpaan, waarop een triomferende Christus wordt afgebeeld, geflankeerd door twee engelen. Tegen de muren zijn daarnaast grafzerken van kanunniken en leken bevestigd, die een indruk geven van de geschiedenis en het religieuze belang van deze plek.[noot 1]

29. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Zuidelijke kruisgang. Datering: 29 juli 2021. Foto: Kleron3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

30. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Kloostergang - beelden en grafzerkern. Datering: 24 augustus 2013.

Foto: Johan Bakker - nl.wikipedia,org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

31. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Enkele en dubbele zuilen in de kruisgang. Datering: 11 oktober 2012.

Foto: GFreihalter - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

32. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Romaanskapiteel. Datering: 11 oktober 2012.

Foto: GFreihalter - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

Interieur kruisgangkapellen

Aan het einde van de noordelijke en zuidelijke kruisgangen bevinden zich twee zestiende-eeuwse kapellen, gebouwd in de laatgotische stijl. Deze stijl is onder andere herkenbaar aan het prachtige stergewelf in de Allerheiligenkapel, waar ook enkele Merovingische sarcofagen te bewonderen zijn. De Sint-Annakapel herbergt een indrukwekkend neogotisch raam, versierd met scènes die het leven van Sint-Anna verbeelden.

33. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Interieur Allerheiligenkapel. Datering: 19 augustus 2016.

Foto: Davidh820 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

34. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Interieur Allerheiligenkapel - stergewelf. Datering: 19 augustus 2016.

Foto: Davidh820 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

35. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Interieur Annakapel. Datering: 19 augustus 2016.

Foto: Davidh820 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

36. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Annakapel - Gebrandschilderd raam Datering: 11 oktober 2012.

Foto: GFreihalter - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

37. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren. Datering: 30 augustus 2008. Foto: Viktorhauk - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

Bronnen, noten en referenties

  • (en) Hartog, Elizabeth den (1992): Romanesque Architecture and Sculpture in the Meuse Valley. Maaslandse Monografieën #8. Eisma, Leeuwarden/Mechelen. ISBN 90-74252-04-4
  • (en) Hartog, Elizabeth den (2002): Romanesque sculpture in Maastricht. Bonnefantenmuseum, Maastricht. ISBN 9072251318
  • Timmers, J.J.M. (1971): De kunst van het Maasland. Maaslandse Monografieën (groot formaat), deel 1. Van Gorcum, Assen. ISBN 90-232-0726-2
  1.  Enkele noemenswaardige grafstenen zijn die van: een ongeïdentificeerde geestelijke (circa 1300), Simon en Aleidis de Leodio (circa 1350), Maria Cleinwouters (1397), kanunnik Theoderik Batensoen (1438), kanunnik Lambert van Cortenbach (1447), kanunnik Libert de Corswarem (1456), een kanunnik (1538), Willem Vander Meer en Catharina van Montfels (1543/1551), kanunnik Nicolaas Bruyninckx (1546) en een priester (circa 1550).[2]

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

  1.  Den Hartog (2002), p. 113.
  2.  'Teksten van Onze-Lieve-Vrouwebasiliek en kloostergang', op inventaris.onroerenderfgoed.be, geraadpleegd op 17 december 2022.
  3.  'Onze-Lieve-Vrouw-Geboorte', op openchurches.eu, geraadpleegd op 18 december 2022.
  4.  Hoe hoog is de toren van de OLV-basiliek?
  5.  Den Hartog (1992), pp. 139-141.
  6.  Den Hartog (2002), pp. 112-115.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Externe links/verwijzingen

Zie ook

Geraadpleegde bron: nl.wikipedia.org/wiki/Onze-Lieve-Vrouwebasiliek (Tongeren) - 14 september 2025

Pagina bijgewerkt: 31 oktober 2025 - Foto nr. 28 t/m 37.