De Sint-Bavokerk, ook wel bekend als de Sint-Baafskerk, is een protestantse kerk gelegen in het charmante Nederlandse stadje Aardenburg in Zeeuws-Vlaanderen. Deze historische kerk staat op de prestigieuze "Top 100-lijst van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg" uit 1990.

Bouwgeschiedenis

De kerk, gewijd aan Sint-Bavo, werd oorspronkelijk gebouwd in 959. Bijzonder is dat in de constructie delen van Doornikse steen zijn verwerkt, afkomstig van een voormalige Gallo-Romeinse tempel en een oude stadspoort.[1]

De toren, daterend uit 1220, evenals het schip en het dwarspand, vormen een uniek voorbeeld van pure Scheldegotiek in Nederland. Deze regionale bouwstijl markeert de overgang van het romaans naar de gotiek en stamt uit de eerste helft van de 13e eeuw. De huidige kerk werd na 1243 gebouwd op de fundamenten van een eerder kerkgebouw.

De oorsprong van deze kerk is te danken aan de monniken van de Sint-Baafsabdij in Gent. Zij bouwden in 959 een kleine kerk op deze locatie. Door de bevolkingsgroei in de 13e eeuw, toen Aardenburg uitgroeide tot een stad met circa 5.000 inwoners, ontstond de behoefte aan een grotere kerk. De oorspronkelijke romaanse kerk ging echter verloren door een grote brand in 1202.

In de 14e eeuw werd de kerk vergroot met een langgerekt hallenkoor. In de 17e eeuw werd er een woning toegevoegd, die sindsdien dienstdoet als consistoriekamer.

Het interieur van de kerk herbergt opmerkelijke elementen, zoals een klokkenstoel met een klok gegoten door Johannes Burgerhuys in 1647. De rugwerkkas van het orgel, afkomstig uit de kerk van Groessen, dateert uit de late 18e eeuw. De hoofdwerkkas en het instrument zelf zijn vervaardigd door Flentrop Orgelbouw en dateren uit 1954.

Tijdens de Slag om de Schelde in 1944, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, werd de kerk zwaar beschadigd. In 1956 was de restauratie voltooid, waarna delen van de kerk, waaronder het schip, het transept, de toren en de dakruiter, eigendom werden van de Staat der Nederlanden. Deze onderdelen werden beheerd door de Rijksgebouwendienst. Op 15 januari 2016 werden de kerk en 28 andere monumenten overgedragen aan de Nationale Monumentenorganisatie.[2] Deze overdracht vond plaats omdat het gebouw geen functie meer had voor de staat, maar vanwege zijn monumentale waarde goed bewaard moest blijven.

In 1949 werden onder de kerkvloer bijzondere grafkelders uit de 14e eeuw ontdekt. De wanden van deze kelders zijn voorzien van christelijke afbeeldingen, zoals schilderingen van de Maagd Maria en de kruisiging van Jezus. Een aantal van deze sarcofagen werd opgegraven en geconserveerd; ze zijn nu te bewonderen in de kerk.[3]

1. Aardenburg - Sint-Bavokerk of Sint-Baafskerk. Datering: 1 maart 2013. Foto: Chris06 - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC0

2. Aardenburg - Sint-Bavokerk of Sint-Baafskerk. Koor en zijbeuk. Datering: 1 maart 2013. Foto: Chris06 - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC0

3. Aardenburg - Sint-Bavokerk of Sint-Baafskerk. Interieur, detail beschildering graf. Datering: 1 oktober 1986.

Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

4. Aardenburg - Sint-Bavokerk of Sint-Baafskerk. De tijdens oorlogshandelingen verwoeste kerk. Datering: 1944.

Foto: Nationaal Archief 120-1089 - onbekend - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

5. Aardenburg - Sint-Bavokerk of Sint-Baafskerk. Herstelwerkzaamheden aan de tijdens oorlogshandelingen verwoeste kerk naar het noord-westen. Datering: Augustus 1947. Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - commons.wikimedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

6. Aardenburg - Sint-Bavokerk of Sint-Baafskerk. Vieringtoren. Datering: 7 november 2006.

Foto: Vanno - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

7. Aardenburg - Sint-Bavokerk of Sint-Baafskerk. Interieur hervormde kerk met oorlogsschade. Datering: 1944.

Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

8. Aardenburg - Sint-Bavokerk of Sint-Baafskerk. Preekstoel. Datering: Juni 1955.

Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

9. Aardenburg - Sint-Bavokerk of Sint-Baafskerk. Interieur, overzicht richting het koor. Datering: 22 juni 2004.

Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

10. Aardenburg - Sint-Bavokerk of Sint-Baafskerk. Interieur, overzicht naar het noordwesten met zicht op triforium. 

Datering: 22 juni 2004. Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

11. Aardenburg - Sint-Bavokerk of Sint-Baafskerk.  Interieur koor. Datering: Juni 1955.

Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

Externe links

• Sint-Bavokerk (Aardenburg) - nl.wikipedia.org

Bronnen, noten en/of referenties

1.  Rottier, Honoré., Decreton, Jan, 1948- (1996). Rondreis door middeleeuws Vlaanderen. Davidsfonds, Leuven. ISBN 90-6152-955-7.
2.  Rijksoverheid: 29 monumenten van het Rijk over naar nieuwe organisatie (nieuwsbericht 15-01-2016)
3.  Zeeuwse Ankers

Zie ook

• Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: Monumentnummer: 6880 en 6881
• Sint Baafskerk - aardenburg-cultuurstad.nl
• Category:Sint-Baafskerk (Aardenburg) - uit Wikimedia Commons

Geraadpleegde bron: nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Bavokerk_(Aardenburg) - 23 juli 2025