Met Longobardische architectuur wordt de architectuur van het koninkrijk der Longobarden bedoeld, dat duurde van 568 tot 774 (met een resterende aanwezigheid in Zuid-Italië tot de 10e–11e eeuw) en die in opdracht van Longobardische koningen en hertogen werd gebouwd.

De architectonische werken van de Longobarden in Noord-Italië (Langobardia Major) zijn grotendeels verloren gegaan door latere renovaties of reconstructies, met uitzondering van de Tempietto Longobardo in Cividale del Friuli of de kerk van Santa Maria Foris Portas in Castelseprio . Meer voorbeelden zijn daarentegen bewaard gebleven in Zuid-Italië (Langobardia Minor), met name in het voormalige hertogdom Benevento: hiertoe behoren de stadsmuren, de kerk van Santa Sofia en de Rocca dei Rettori, een van de weinige overgebleven Lombardische militaire bouwwerken, evenals andere kleinere locaties in de buurt van Benevento en in het voormalige hertogdom Spoleto.

De belangrijkste overgebleven voorbeelden van Longobardische architectuur zijn opgenomen in de site Longobarden in Italië: Machtsplaatsen (568-774 n.Chr.). Deze site bestaat uit zeven plaatsen met opmerkelijke architectonische, artistieke en sculpturale kenmerken en staat sinds 2011 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. [1]

De oudste bouwwerken die door de Longobarden in Italië werden gebouwd, en met name in hun hoofdstad Pavia , zijn in latere tijden verwoest of grotendeels vernieuwd. Sommige trends, die gewoonlijk op verschillende manieren voortvloeiden uit de Romein-se en Palaeo-christelijke architectuur die tot de late oudheid in Italië overheerste, zijn geïdentificeerd door archeologische studies of andere bronnen. De verwoeste kerk van Santa Maria in Pertica in Pavia had bijvoorbeeld een typisch Romeins grondplan (achthoekig met een kooromgang begrensd door zuilen), maar het zeer hoge centrale lichaam was een noviteit. Het Baptisterium van San Gio-vanni ad Fontes in Lomello week ook af van de typische Palaeo-christelijke compactheid door het gebruik van een hoge centrale acht-hoek. [2] Net als in de Romeinse tijd werd de opdracht voor leken- en religieuze gebouwen door de Lombardische elite gebruikt om hun prestige uit te drukken en hun autoriteit te legitimeren. [3]

In de 7e en 8e eeuw ontwikkelde de Longobardische architectuur zich in een originele richting, met toenemende verwijzingen naar de klassieke architectuur. Deze trend, gekenmerkt door de gelijktijdige aanwezigheid van verschillende invloeden en de toepassing van nieuwe technieken, bereikte zijn hoogtepunt tijdens de regeerperiode van koning Liutprand (712-744), met name in Cividale del Friuli . Gebouwen zoals het Longobardische Tempietto in laatstgenoemde stad, of het klooster van San Salvatore in Brescia, tonen echo's van de eigentijdse architectuur in Ravenna. [4] In deze periode kreeg de bouw van kloosters een bijzondere impuls, niet alleen als plaatsen van aanbidding of als uitingen van het geloof van de opdrachtgevers, maar ook als schuilplaatsen voor hun bezittingen en personen en als plaatsen van politieke controle. Koning Desiderius (756-774), en met hem talrijke hertogen, gaven een bijzondere impuls aan deze trend, die destijds in de rest van Europa geen directe vergelijking kende. [3]

1. Basiliek van San Salvatore, Spoleto. Datering: 22 oktober 2005. Foto: Ldoc~commonswiki - en.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY 2.5

2. Gezicht op het Baptisterium van San Giovanni ad Fontes met op de achtergrond de basiliek. Datering: 11 februari 2009.

Foto: Alessandro Vecchi - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.

3. San Salvatore, Brescia - Interieur. Datering: 18 september 2011. Foto: RobyBS89 - en.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

De ontwikkeling van de Longobardische architectuur in Noord-Italië werd gestuit door de verovering van Karel de Grote in 774. In Zuid-Italië, nog gedeeltelijk onder effectieve Lombardische overheersing, volgde de architectuur de oorspronkelijke lijnen tot de ver-overing door de Noormannen in de 11e eeuw. Deze eenheid wordt in het bijzonder getoond door het belangrijkste Lombardische gebouw in wat Langobardia Minor was, de kerk van Santa Sofia in Benevento: gebouwd in de 8e eeuw, volgt het hetzelfde patroon als de Santa Maria in Pertica met een verhoogd centraal lichaam, hoewel verzacht door Byzantijnse elementen zoals de articulaties van de volumes en de basisstructuur zelf, mogelijk geïnspireerd door de Hagia Sophia in Constantinopel. [4]

Toen de Lombarden eind 6e eeuw in Italië arriveerden, hadden ze geen eigen architectonische traditie. Ze waren daarom afhankelijk van lokale arbeidskrachten en maakten gebruik van de aanwezigheid van organisaties en gilden die in staat waren tot hoogwaardig werk. Deze organisaties en gilden waren in leven gehouden dankzij het relatieve voortbestaan van de stedelijke beschaving in Italië na de val van het West-Romeinse Rijk (in tegenstelling tot het grootste deel van het toenmalige christelijke West-Europa). [3] [4]

4. Kerk van Santa Sofia (Benevento). Datering: 25 november 2018. Foto: Mongolo1984 - en.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

Chronologie

Chronologische volgorde van de bouwwerkzaamheden van de belangrijkste Longobardische architectuurwerken waarvan we resten bewaard hebben of waarover we informatie hebben. In veel gevallen gaat het echter niet om ex novo- constructies  maar om res-tauraties, reparaties en herstructureringen, soms radicaal, van reeds bestaande gebouwen die teruggaan tot de vroegchristelijke of Romeinse architectuur. De vermelde data zijn die welke de traditie aan de verschillende gebouwen koppelt, of ze verwijzen naar de periode waarin de vorst regeerde die, volgens de bronnen waarover we beschikken, de werken liet uitvoeren.

6e eeuw

• Abdij van Sint-Jan in Argentella
• Basiliek autarena, Fara Gera d'Adda (ca. 585)
• Koninklijk Paleis, Monza (ca. 585)
• Basiliek van Sint-Jan de Doper, Monza (ca. 585)
• Vroegste deel van de muren van Benevento

7e eeuw

• Complex van Johannes de Doper , Turijn (ca. 610)
• Basiliek van Sint-Jan de Doper, Monza (ca. 635)
• Kerk van St. Eusebius , Pavia (ca. 650)
• Kerk van St. John Domnarum , Pavia (654)
• Klooster van San Salvatore , Pavia (657)
• Basiliek van San Michele Maggiore , Pavia (662-671)
• Kerk van Santa Maria in Pertica, Pavia (677)
• Uitbreiding van het Koninklijk Paleis in Pavia door Perctarit (ca. 680)
• Kerk van Sint-Pieter in Vincoli, Pavia (680)
• Lomello-doopkapel van San Giovanni ad Fontes , Lomello
• Reconstructie van de Basiliek van Sint-Jan de Doper, Castelseprio
• Klooster van Santa Maria Teodote , Pavia
• Kerk van Santo Stefano Protomartire, Rogno
• Rocca dei Rettori , Benevento
• Heiligdom van Monte Sant'Angelo

8e eeuw

• Basiliek van San Pietro in Ciel d'Oro , Pavia (ca. 730-740)

• Koninklijk Paleis in Corteolona (ca. 730-740)
• Klooster van Sint Christina, Santa Cristina en Bissone (ca. 730)
• Uitbreiding van het Koninklijk Paleis in Pavia door Liutprand (ca. 730-740)
• Bisschoppelijk complex van patriarch Calixtus, Cividale del Friuli (ca. 740)
• Klooster van St. Mary delle Cacce, Pavia (747)
• Kerk van St. Marinus , Pavia (ca. 749–756)
• Tempietto longobardo , Cividale del Friuli (ca. 750)
• Kerk van St. Theodorus , Pavia (752)
• Kloostercomplex van Santa Giulia met de Basiliek van San Salvatore , Brescia (753)
• Abdij van Leno (ca. 758)
• Klooster van Sint-Felix , Pavia (760)
• Kerk van Santa Sofia, Benevento (760)
• Muren van Benevento, uitbreiding door Arechis II (760–770)
• Abdij van Torba , Castelseprio
• Basiliek van San Salvatore, Spoleto

9e eeuw

• Kerk van Santa Maria foris portas (ca. 830-840)

Later

Na de Frankische verovering begonnen in Lombardije opnieuw stijlen te ontstaan die trendsetters werden in de Europese architec-tuur:

• De Longobardisch Romaanse bouwkunst, ook wel Eerste Romaanse bouwkunst genoemd, ontstond in het begin van de 11e eeuw.

5. Interieur van de abdij van Sint-Jan in Argentella. Datering: 27 juni 2015. Foto: Silvio Sorcini - en.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

6. Heiligdom van Sint-Michaël de Aartsengel in Monte Sant'Angelo (FG). Datering: 7 augustus 2005.

Foto: Inviaggiocommons - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

7. Cividale del Friuli, Longobardische tempel. Datering: 26 mei 2010. Foto: Welleschik - en.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

8. Kerk van Santa Maria foris portas in Castelseprio. Datering: CC BY-SA 2.5

9. Klooster van San Felice in Pavia. Datering: 6 maart 2021. Foto: Capricornis crispus - en.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

10. Basiliek van San Michele, Pavia, een mooi voorbeeld van Italiaanse Romaanse architectuur. Datering: 11 augustus 2009.

Foto: Groume - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 2.0

Referenties

1.  Longobarden in Italië – UNESCO Werelderfgoedcentrum
2.  De Vecchi, Pierluigi; Elda Cerchiari. I Longobardi in Italië . blz.  309–314 .
3.  Rovagnati, Sergio.Ik Longobardi. blz. 102–103.
4.  Adorno, Piero (1992). "L'Alto Medioevo".L'arte Italiana, Vol. 1, deel II. Florence: D'Anna. P. 564.

Bronnen

• Adorno, Piero (1992). "L'Alto Medioevo". L'arte Italiana, Vol. 1, deel II . Florence: D'Anna. blz.  558–579 .

Externe links/verwijzingen

• Lombardische architectuur - en.wikipedia.org - in Nederlands vertaald
• Media gerelateerd aan Lombardische architectuur op Wikimedia Commons