Pammakaristoskerk Istanbul

De Pammakaristoskerk, ook bekend als de Kerk van Theotokos Pammakaristos (Grieks: Θεοτόκος ἡ Παμμακάριστος, "Algezegende Moeder Gods"), is een van de beroemdste Byzantijnse kerkgebouwen in Istanbul, Turkije , en was het laatste pre-Ottomaanse gebouw dat het Oecumenisch Patriarchaat huisvestte. De moskee, die in 1591 werd omgebouwd tot de Fethiye-moskee (Turks: Fethiye Camii, "moskee van de verovering"), is tegenwoordig deels een museum, gehuisvest in een zijkapel of parekklesion  Een van de belangrijkste voorbeelden van de Palaiologische architectuur van Constantinopel, de moskee bevat de grootste hoeveelheid Byzantijnse moza-ïeken in Istanbul na de Hagia Sophia en de Chora.

Het moskee-museum ligt in de wijk Çarşamba van de wijk Fatih , binnen de ommuurde stad van oud Istanbul .

Geschiedenis

De meeste geleerden geloven dat de kerk tussen de elfde en twaalfde eeuw is gebouwd. Veel historici en archeologen schrijven de oorspronkelijke structuur toe aan Michael VII Ducas (1071-1078); anderen plaatsen de fundering in de Comneniaanse periode. [1] De Zwitserse geleerde en Byzantinist Ernest Mamboury opperde daarentegen dat het oorspronkelijke gebouw uit de achtste eeuw stamde. [2]

Het parekklesion (zijkapel) werd aan de zuidkant van de kerk toegevoegd in de vroege Palaiologan-periode en gewijd aan Christos ho Logos (Grieks: Christus het Woord). [3] Kort na 1310 richtte Martha Glabas een klein heiligdom op ter nagedachtenis aan haar over-leden echtgenoot, de protostrator Michael Doukas Glabas Tarchaneiote, een generaal van Andronikos II Palaiologos. [4] Een elegante opdrachtinscriptie aan Christus, geschreven door de dichter Manuel Philes , loopt langs de binnen- en buitenkant van het parek-klesion.

Ook de hoofdkerk werd in dezelfde tijd gerenoveerd, zoals de studie van de Templon heeft aangetoond. [4]

Na de verovering van Constantinopel in 1453 werd de zetel van het Grieks-orthodoxe patriarchaat eerst verplaatst van de Hagia Sophia naar de Kerk van de Heilige Apostelen. Vervolgens werd het in 1456 verplaatst naar de Theotokos Pammakaristoskerk, waar het bleef tot 1587. [5] De synode van 1484, waarin het concilie van Ferrara-Florence werd veroordeeld, vond plaats in deze kerk. [6]

Vijf jaar later bouwde de Ottomaanse sultan Murad III de kerk om tot moskee en hernoemde deze ter ere van zijn verovering (fetih) van Georgië en Azerbeidzjan, vandaar de naam Fethiye Camii. Om aan de gebedsvereisten te voldoen, werden de meeste binnen-muren verwijderd om een grotere binnenruimte te creëren.

Na jaren van verwaarlozing werd het complex in 1949 gerestaureerd door het Byzantine Institute of America en Dumbarton Oaks. [1] Hoewel het hoofdgebouw nog steeds een moskee is, is het parekklesion sindsdien een museum. [7]

In 2021 begonnen de restauratiewerkzaamheden aan het gebouw opnieuw. [8] De moskee werd in 2022 voor gebed geopend en de restauratie werd in 2024 voltooid met een officiële opening voor bezoekers. [9]

Architectuur en decoratie

Het Comneniaanse gebouw was een kerk met een hoofdpad en twee deambulatoria, [10] drie apsissen en een narthex in het westen. Het metselwerk was typisch voor de Comneniaanse periode en maakte gebruik van de techniek van verzonken baksteen. Bij deze techniek worden afwisselende lagen baksteen achter de muurlijn geplaatst en in een mortelbed geplaatst, wat nog steeds te zien is in de cisterne eronder en in de kerk. [1] Het ongebruikelijke plan waarbij de centrale ruimte wordt omsloten door de kooromgang die zich aan beide zijden uitstrekt, evenals de gebruikelijke hoofdingang/uitgang aan de westkant, is door architectuurhistorici zoals Ousterhout gespeculeerd om de hoeveelheid grafruimte nabij de centrale ruimte, de naos, te maximaliseren. [11]

De transformatie van de kerk tot moskee veranderde het oorspronkelijke gebouw ingrijpend. De arcaden die het hoofdschip met de ambulatoria verbonden, werden verwijderd en vervangen door brede bogen om het schip te openen. Ook de drie apsissen werden verwijderd. In plaats daarvan, aan de oostkant, werd een grote koepelzaal gebouwd, schuin ten opzichte van het gebouw.

Aan de andere kant vertegenwoordigt de parekklesion wat soms wordt beschouwd als het mooiste gebouw uit de laat-Byzantijnse periode in Constantinopel. Het heeft de typische dwars-in-vierkant plattegrond met vijf koepels, maar de verhouding tussen verticale en horizontale afmetingen is veel smaller dan gebruikelijk (hoewel niet zo groot als in de hedendaagse Byzantijnse kerken die op de Balkan zijn gebouwd).

Hoewel de binnenbekleding van gekleurd marmer grotendeels verdwenen is, bevat het heiligdom nog steeds de gerestaureerde res-ten van een aantal mozaïekpanelen. Deze zijn, hoewel niet zo gevarieerd en goed bewaard gebleven als die van de Chorakerk, een extra bron voor inzicht in de laat-Byzantijnse kunst.

Een afbeelding van de Pantocrator, omringd door de profeten van het Oude Testament (Mozes, Jeremia, Zefanja, Micha, Joël, Zacha-ria, Obadja, Habakuk, Jona, Maleachi, Ezechiël en Jesaja) vult de hoofdkoepel. In de apsis wordt Christus Hyperagathos afgebeeld met de Maagd Maria en Johannes de Doper. Een doop van Christus is intact bewaard gebleven aan de rechterkant van de koepel.

In het gebouw met het Fethiye Museum (met een ingang aan de straat die langs de tuin loopt waar de ingang van het museum is) is nog een deel van de moskee gevestigd.

1. Pammakaristoskerk Istanbul. Zuidgevel. Datering: 26 oktober 2010. Foto: User: Vmenkov - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

2. Pammakaristoskerk Istanbul. Zuidgevel. Datering: 26 oktober 2010. Foto: User: Vmenkov - de.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

3. Pammakaristoskerk Istanbul. Pantokrator in de kring van de profeten van het Oude Testament, mozaïek in de hoofdkoepel. Datering: 25 mei 2006. Foto: G.dallorto - de.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 2.5

4. Pammakaristoskerk Istanbul. De apsis met het Christusmozaïek. Datering: 26 mei 2006.

Foto: G.dallorto - de.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 2.5

5. Pammakaristoskerk Istanbul. De doop van Christus. Datering: 16 september 2008.

Foto: Ana al'ain - de.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

6. Pammakaristoskerk Istanbul. Plafond met Byzantijns mozaïek uit de 14e eeuw met afbeelding van San Gregorio Armeno

 Datering: 26 mei 2005. Foto: G.dallorto - de.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 2.5

7. Pammakaristoskerk Istanbul. Zuidgevel, oostelijke helft. Datering: Tussen 1949 en 1963.

Foto: Byzantine Institute staff - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC0 1.0

8. Pammakaristoskerk Istanbul - Fethiye Mosque. Datering: 25 april 2014. Foto: Brad Hostetler - commons.wikimedia.org

Licentiestatus: CC BY 2.0

9. Pammakaristoskerk Istanbul - Fethiye Mosque. Datering: 25 april 2014. Foto: Brad Hostetler - commons.wikimedia.org

Licentiestatus: CC BY 2.0

9. Pammakaristoskerk Istanbul - Fethiye Museum. Datering: 26 september 2010.

Foto: User:Vmenkov - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 2.0

10. Een blik op de centrale koepel, waarop te zien is waar enkele mozaïeken zich bevinden. Een blik op de centrale koepel, waarop te zien is waar enkele mozaïeken zich bevinden. Datering: 26 juni 2010. Foto: Dosseman - en.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

11. Fethiye Museummozaïek in een koepel. Datering: 26 juni 2010.

"Van links naar rechts: profeten Sophonias - Micha - Joël - Zacharias." enz...... Voor meer info zie: https://en.wikipedia.org/wiki/Pammakaristos_Church#/media/File:Fethiye_Museum_9610.jpg

Foto: Dosseman - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

12. Interieur van de Fethiye-moskee. Een groot deel van de Pammakaristoskerk is omgebouwd tot het Fethiye Museum, maar een deel ervan is nog steeds in gebruik als moskee. Deze foto is daar genomen. Omdat de kerk zich in vergelijking met een moskee richting Mekka bevindt, is de setting binnen vreemd. Datering: 1 april 2017. Foto: Dossemann - en.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

Notities

  1.  Mathews (1976), p. 346
  2.  Mamboury, (1933)
  3.  Mathews (1976), p. 347. Logos is in de Oosters-orthodoxe theologie de benaming van de tweede Persoon van de Drie-eenheid.
  4.  Mathews (1976), p. 347.
  5.  Müller-Wiener (1977), p. 133.
  6.  Paschalidis, Symeon (2016). "Concilium Constantinopolitanum 1484". In Melloni, A. (red.). De grote raden van de orthodoxe kerken van Constantinopel 861 tot Moskou 2000, [Corpus Christianorum Conciliorum Oecumenicorum Generaliumque Decreta (COGD IV.1)] . Turnhout: Uitgeverij Brepols. P. 221 . Opgehaald op 25 mei 2025 .
  7.  Toegangskaarten, die tot enkele maanden geleden nog bij de Hagia Sophia gekocht moesten worden, zijn nu te koop bij het parekklesion.
  8. "Fethiye Camisi yeniden ibadete açıldı" . www.aa.com.tr. ​Opgehaald op 23-05-2024 .
  9. "Fethiye Camii'nin kan het arkeopark van het olarak ziyarete açılacak bekijken" . www.aa.com.tr. ​Opgehaald op 23-05-2024 .
  10.  Een deambulatorium is een gangpad dat het centrale deel van een kerk omringt
  11.  Ousterhout, Robert (2021). "Midden-Byzantijnse kerkarchitectuur". In Freeman, Evan (red.). Een Smarthistory-gids voor Byzantijnse kunst . Smarthistory.

Referenties

Externe links/verewijzingen

Zie ook

Geraadpleegde bron: en.wikipedia.org/wiki/Pammakaristos_Church - 25 mei 2025

Pagina bijgewerkt: 9 augustus 2025 - Algemene informatie - Foto nr. 10, 11, 12