Sint-Servaasbasiliek Maastricht - Foto's

Geschiedenis

De Sint-Servaaskerk draagt sinds 1985 officieel de titel basilica minor en prijkt op de lijst van 100 belangrijkste rijksmonumenten van Nederland.

De kerk is in verschillende fasen gebouwd boven het graf van de heilige Servatius. De huidige driebeukige kruisbasiliek, die groten-deels in romaanse stijl gebouwd is met gebruikmaking van kolenzandsteen en mergel, wordt beschouwd als de oudste nog bestaande kerk van Nederland. Het graf van Servatius trekt sinds de 5e eeuw pelgrims. Vermoedelijk werd het lichaam van de heilige in de karolingische tijd 'verheven' (ondergebracht in een schrijn op het hoofdaltaar). De 12de-eeuwse schilderingen op het hoogkoor verbeelden de Apocalyps en vormen met de reliëfs op het Servatiusschrijn een thematisch geheel.

Het indrukwekkende westwerk van de Servaaskerk, dat voor de wereldlijke macht gebouwd werd en onder meer de beroemde Keizer-zaal herbergt, gaat nu enigszins verborgen achter het grote orgel maar was in de middeleeuwen rechtstreeks zichtbaar vanuit het middenschip. De beroemde lombardisch-romaanse kapitelen in de westbouw beelden Gods schepping uit die in chaos verkeert, maar door de Keizers geordend wordt. 

Bron: Sint Servaas Basiliek en schatkamer Maastricht - sintservaas.nl/index.php/tekstpagina/geschiedenis

1. De "Lange gaank" Sint Servaasbasiliek Maastricht. De Sint-Servaasbasiliek (Limburgs: Sintervaosbasiliek, of kortweg Sintervaos) is een kerkgebouw in het centrum van de Nederlandse stad Maastricht. De kerk is, naar men aanneemt, gebouwd op het graf van Sint-Servaas en wordt beschouwd als de oudste nog bestaande kerk van Nederland. Sinds 1985 voert de kerk de titel basilica minor ("basiliek"). De basiliek is een rijksmonument en behoort tot de 'Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg' uit 1990.

Datering: onbekend. Foto: Hans Wiskerke - Facebook

2. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Overzicht van de oostgevel. Datering: 2004

Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

3. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Oostcrypte, fragmenten gotisch doksaal. Datering: 17 mei 2016.

Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

4. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Herbouw crypte tijdens Cuypers-restauratie. Datering: 1881.

Foto: Theodor Weijnen, 1881 - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

5. Luchtfoto Sint-Servaasbasiliek Maastricht met neogotische middentoren. Geheel links, broederlijk naast elkaar, zien we de Sint-Janskerk Maastricht. Datering: ca. 1925.

Foto: Onbekend - Nimh-beeldbank.defensie.nl - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

6. De Maastrichtse 'kerkentweeling' in het avondlicht. Links de voormalige parochiekerk, de Sint-Janskerk en rechts de Sint-Servaasbasiliek. Datering: 25 mei 2014. Foto: Mark Ahsmann - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

7. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Apsis met dwerggalerij en flankerende koortorens. Datering: 26 mei 2016.

Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

8. Sint-Servaasbasiliek Maastricht. Torens Westwerk en Bergportaal. Datering: 10 augustus 2011.

Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar.

9. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Torens Westwerk. Datering: 10 augustus 2011.

Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar.

10. Sint-Servaasbasiliek Maastricht. Torens Westwerk. Datering: 10 augustus 2011.

Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar.

11. Sint-Servaasbasiliek Maastricht. Zuidzijde kerk met Bergportaal. Daarvoor en deel van de Sint-Janskerk Maastricht.
Datering: 10 augustus 2011. Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar.

12. Sint-Servaasbasiliek Maastricht. Neogotische sculptuur Noordportaal. Rechtsvoor zien we de Servaasfontein op het Keizer Karelplein. Datering: 10 augustus 2011. Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar.

12. Sint-Servaasbasiliek Maastricht. Neogotische sculptuur Noordportaal. Geheel rechts zien we fragmenten van het Sint-Servaasklooster. Datering: 10 augustus 2011. Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar.

13. Sint-Servaasklooster Maastricht: De straat Sint Servaasklooster met klooster 'Onder de Bogen' (links), steunbogen (midden) en Westwerk Sint-Servaasbasiliek (rechts).  Datering: 20 juli 2010. Foto: Hermann Luyken - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

14. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Bovenbouw van het westwerk en westwerkboog (links). Datering: 26 mei 2016.

Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

15. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Bouwnaad halverwege de tweede travee. Datering: 26 mei 2016.

Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

16. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Ontwerp van een tegelvloer in het westwerk van de Sint-Servaasbasiliek, mogelijk door Cuypers Datering: Vermoedelijk in de jaren 1880.

Bron: Onbekend - misschien Pierre Cuypers - beeldbank.cultureelerfgoed.nl/... - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: Publiek domein

17. Sint Servaasbasiliek Maastricht: Westwerk - Neogotische middentoren en romaanse hoektorens. Datering: 10 augustus 1912.

Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

18. Sint Servaasbasiliek Maastricht: Westwerk met twee torens tijdens restauratie. Datering: 1 augustus 1984.

Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

19. Sint Servaasbasiliek Maastricht: Uitzicht vanaf het Henric van Veldekeplein op het 12e-eeuwse Westwerk van de Sint-Servaasbasiliek in Maastricht. Op de voorgrond de bronzen beelden van de kerkstichters, Sint Monulfus en Sint Gondulfus.

Datering: 26 mei 2016. Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

20. Sint Servaasbasiliek Maastricht:  Uitzicht vanuit het westen op het Westwerk van de Sint-Servaasbasiliek. Links: de Westwerkbogen die de straat Sint Servaasklooster overspannen. Foto genomen vanuit het klooster van de Zusters van Barmhartigheid van Sint Borromeus (Zusters Onder de Bogen). Galerij- en Keizerzaalniveau uit het zuidwesten. Datering: 22 juli 2016.

Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

21. Sint-Servaasbasiliek Maastricht:  Het 12e eeuwse Westwerk met dwerghuis en torens uit het westen.

Datering: 26 mei 2016. Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

22. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Uitzicht vanaf het kloosterhof op het westwerk met de apsis van de zogenaamde provoostkapel.

Apsidiool proostenkapel vanuit de pandhof. Datering: 18 januari 2016. Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

23. Sint Servaasbasiliek Maastricht: Uitzicht vanuit het westen op het Westwerk van de Sint-Servaasbasiliek. Foto genomen vanuit het klooster van de Zusters van Barmhartigheid van Sint Borromeus (Zusters Onder de Bogen). Datering: 22 juli 2016.

Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

24. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Westwerkkoor met orgel en zuidbeuk. Datering: 23 juli 2016.

Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

25. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Westwerk - Noordbeuk met nevenruimte en galerij. Datering: 23 juli 2016.

Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

26. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Interieur van het westwerk van de Sint-Servaasbasiliek. De verhoogde ruimte achter het orgel was volgens sommige historici de plek waar de Duitse keizer zat toen hij de mis bijwoonde. Datering: 11 mei 2016.

Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

27. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Gezicht op de zuidgalerij in het Westwerk van de Sint-Servaasbasiliek. 

Datering: 23 juli 2016. Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

28. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Uitzicht op de noordelijke zijbeuk van het westwerk van de Sint-Servaasbasiliek. De kapel aan het uiteinde is gewijd aan Sint-Agatha en diende vroeger als privékapel voor de provoosts van Sint-Servaas. Datering: 23 juli 2016.

Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

29. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Overzicht keizerszaal. Datering: 13 september 2008.

Foto: Otter - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

30. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Centraal vierpasvenster in de westelijke zijbeuk van de 12e-eeuwse Keizerzaal in het Westwerk van de Sint-Servaasbasiliek. Datering: 23 juli 2016. Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

31. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Nieuwe kerkklok genaamd "grameer" (de oude, 16e-eeuwse grameer bevindt sinds de jaren 1980 zich in de pandhof van de kloostergang). Datering: 13 september 2008.

Foto: Otter - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

32. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Oostelijke kruisgang - kloosters van de Sint-Servaasbasiliek, 15e eeuw.

Datering: 14 september 2014. Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

33. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Noordoostportaal: romaans timpaan. Datering: 22 juli 2016.

 Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

34. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Neogotische puntgevel. Heiligdomskamer. Datering: 1 augustus 1895.

Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

35. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Grameer tijdens restauratie in 1983. Datering: Juni 1983.

Foto: Loek Tangel - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

36. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Overzicht pandhoftuin. Datering: 29 maart 2009.

Foto: Marcelmulder68 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0 nl

37. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Oude Sint-Servaasfontein. Datering: 17 januari 2016.

 Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

38. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Oude kerkklok "Grameer" ("oma"), dat dateert uit 1515, in functie tot 1850, verwijderd van de westelijke toren in de jaren 1980, nu op de binnenplaats van het pandhof. De klok weegt meer dan 6000 kg.

Datering: 17 januari 2016.  Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

39. Sint-Servaasbasiliek Maastricht. Fontijn 'Hawt uuch vas' (= houdt elkaar vast) op het Vrijthof. Datering: 12 augustus 1992.

Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar

40. Sint-Servaasbasiliek Maastricht, gezien vanaf het Vrijthof. Datering: 12 augustus 1992.

Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar

41. Sint-Servaasbasiliek Maastricht in verte gezien met de toren van de Sint-Janskerk, de westwerk torens en de twee koortorens.

Datering: 12 augustus 1992. Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar

42. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Bergportaal. Datering: 9 juni 2014.

Foto: Pedro J Pacheco - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

43. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: De westelijke zijbeuk van de 12e-eeuwse Keizerzaal in het Westwerk van de Sint-Servaasbasiliek. De tegelvloer is ontworpen door architect Pierre Cuypers in de late 19e eeuw. Datering: 23 juli 2016. Foto: Kleon3 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

44. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Neogotische sculptuur Noordportaal. Rechts-voor het standbeeld van Sint-Servaas op de Sint-Servaasfontein. Geheel rechts zien we fragmenten van het Sint-Servaasklooster. Datering: 10 augustus 2011. Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar.

45. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: Neogotische sculptuur Noordportaal. Rechts-voor het standbeeld van Sint-Servaas op de Sint-Servaasfontein. Op der achtergrond de toren van de Sint-Janskerk Maastricht. Datering: 10 augustus 2011. Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar.

46. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: De Sint Servaas en Sint Jan vanaf het Vrijthof. Datering: 12 augustus 1992.

Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar

47. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: De Sint Jan (links) en de Sint Servaas (achter de bomen) vanaf het Vrijthof.

Datering: 14 mei 2005. Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar

48. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: De Sint Servaas en de Sint Jan gebroerderlijk naast elkaar. Datering: 9 januari 2018.

Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar

49. Sint-Servaasbasiliek Maastricht: De Sint Servaas gezien v anaf de Grote Staat in Maastricht. Datering: 9 januari 2018.

Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar

50. Sint-Servaasbasiliek Maastricht. De basiliek gezien vanaf de rand van het Vrijthof. Datering: 14 september 2014.

Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar

51. Sint-Servaasbasiliek Maastricht. De basiliek gezien vanaf de rand van het Vrijthof. Datering: 14 september 2014.

Foto: Leo Lambrechts - Eigen werk. Licentiestatus: Vrij herbruikbaar

52. Sint-Servaasbasiliek Maastricht. De achterzijde van de basiliek gezien vanaf het Vrijthof. Datering: Onbekend.

Foto: Delemarre - Aw foto's vaan Mestreech.. - Claude Deroo - Facebook

53. Sint-Servaasbasiliek Maastricht. Oude kerkklok "Grameer" ("oma"), dat dateert uit 1515, in functie tot 1850, verwijderd van de westelijke toren in de jaren 1980, nu op de binnenplaats van het pandhof. De klok weegt meer dan 6000 kg.

Datering: 22 april 2022. Foto: Mestreech mien alles! - Bea Pletzers - Facebook

54. Sint-Servaasbasiliek Maastricht. De achterzijde van de basiliek gezien vanaf het Vrijthof. Hier nog met de neogotische middentoren. Links de Sint-Janstoren. Datering: Onbekend. Foto: Gluupke Kreutzer - Aw foto's vaan Mestreech.. - Facebook

Zie ook

Pagina bijgewerkt: 4 september 2025 - Algemene informatie - Geschiedenis in het kort