De Lodewijk XV-stijl (Louis Quinze-stijl, Louis XV-stijl) is een late barokstijl in de toegepaste kunsten, die sterk verwant is met het rococo in de beeldende kunst en de architectuur. De stijl, die onderdeel vormt van de Lodewijkstijlen, is vernoemd naar de Franse koning Lodewijk XV, die regeerde van 1715 tot 1774. De term wordt vooral gebruikt voor de beschrijving van interieurs, met name voor meubels. Buiten Frankrijk worden soms ook gebouwen, gevels of geveldetails beschreven als Lodewijk XV-stijl. De stijl werd in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden toegepast rond het midden van de 18e eeuw, meer precies: de periode ±1740-±1770. De Lode-wijk XV-stijl is speels, licht en asymmetrisch en wordt gekenmerkt door uitbundige en krullerige versieringen (rocailles).

Ontstaan en ontwikkeling

De Lodewijk XV-stijl ontwikkelde zich vooral in het tweede kwart van de 18e eeuw (1723-1750). Deze stijl kondigt zich reeds aan in de Régence-stijl (een overgangsstijl tussen Lodewijk XIV en Lodewijk XV, van ca. 1700 tot ca. 1730). De Régence-stijl laat de klassieke inspiratie die sinds de Renaissance heerste geleidelijk aan los en laat zich door de barok verleiden. De Lodewijk XV-stijl werd als zeer gedurfd beschouwd en was een pure creatie van meubelmakers en meer in het bijzonder het resultaat van een grote technische vooruitgang in de fabricage van stoelen die het mogelijk maakte om zware dwarsverbindingen achterwege te laten, de karkassen lichter te maken en gebogen benen te durven gebruiken.

In dit opzicht zijn de Gotische stijl, de Lodewijk XV-stijl en de art nouveau vergelijkbaar: drie trends die worden gekenmerkt door hun gebogen lijnen en door technische vooruitgang die een volledige beheersing van een materiaal mogelijk maken: steen voor de eerste, hout voor de tweede, metaal voor de derde. De uitvinders van de Lodewijk XV-stijl zijn echte ontwerpers in de moderne zin van het woord, die een revolutie teweegbrachten in het denken over meubels en interieurdecoratie.

In Frankrijk spreekt men nadien over de Pompadour-stijl of de 'Style Transition', een overgangsstijl tussen 1750 en 1774. Deze stijl werd geïnspireerd door die van Lodewijk XV, maar week af van de grillen van de rococo en preludeert al naar de klassieke herop-leving van de Lodewijk XVI-periode. Zo maakte de golving van de Louis XV-stijl geleidelijk plaats voor de starre majesteit van de Lode-wijk XVI-stijl.

Architectuur

Architecten die bouwden in Lodewijk XV-stijl:

• Pieter de Swart
• David 't Kindt
• Bernard de Wilde
• Johann Joseph Couven

Gebouwen in Lodewijk XV-stijl in België:

• in Gent:
  • 1738: Hoofdwacht, deel van de Handelsbeurs
  • 1741: 'Mammelokker', de stedelijke gevangenis
  • 1745: hotel Oombergen (Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde)
  • 1746-1772: hotel Clemmen, thans Museum Vander Haeghen
  • 1753: hotel de Coninck (Design Museum Gent)
  • 1768: hotel d'Hane-Steenhuyse
• in Luik:
  • 1738-41: Hôtel d'Ansembourg

Zie ook

• Barokarchitectuur
• Lodewijk XIV-stijl
• Régence
• Lodewijk XVI-stijl
• Luiks-Akense meubelstijl

1. Nissim de Camondo Museum, Parijs, Frankrijk - Salon des Huets, met schilderijen van Jean-Baptiste Huet.Datering: 7 februari 2008.

Foto: Daderot - Musée Nissim de Camondo, Paris, France - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

2. Ladekast, mandbank, fauteuils à la reine en cabriolet en vierkante speeltafel, allemaal in Lodewijk XV-stijl, wandtapijt l'Enfance de Jupiter en voetenkleed, Château de Talcy (Loir-et-Cher), Grand Salon. Datereing: 3 mei 2003.

Foto: Patrick Giraud, uploader was Calips - fr.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 1.0

3. De decoraties van het Hôtel de Soubise in Parijs behoren tot de mooiste bewaard gebleven voorbeelden van de Lodewijk XV-stijl in  de decoratieve kunst . Datering: 19 mei 2012. Foto:NonOmnisMoriar - fr.wikipedia.org - Licdentiestatus: CC BY-SA 3.0

4. Meubels van de Rocaillezaal. Decoratieve kunst; Louvre museum (Parijs, Frankrijk). Datering: 28 februari 2018.

Foto: Tangopaso - de.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

5. Louis-quinze-Boiserien met kleurrijke grisaille-decoratie door Carle Van Loo en Jean-Baptiste Pierre in de Raadszaal, Fontainebleau.

Datering: 3 april 2017. Foto: Zairon - de.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

6. Het appartement van de dochters van Lodewijk XV in het paleis van Versailles. Datering: 5 april 2017.

Foto: Zairon - de.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

7. Bibliotheek in Lodewijk XVI-stijl, winterappartement van het paleis van Versailles. Datering: 5 april 2017.

Foto: Zairon - de.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

8. Schilderij Vissen door François Boucher, Grand Trianon. Datering: 1757. Foto: François Boucher - en.wikipedia.org 

Licentiestatus: Public Domain

9. Attributen van burgerlijke muziek door Jean-Baptiste-Siméon Chardin, het Louvre (1757). Foto: 30 oktober 2016 - Jean Siméon Chardin, peintre du XVIIIe siècle - Tribune de l'Art, site internet sur le monde l'art et les musées - en.wikipedia.org

Licentiestatus: Public Domain

10. Een van de zogenaamde Marly-paarden. Carrara-marmer, 1739-1745. De twee sculpturen, in 1739 besteld voor het park van het kasteel van Marly, werden in 1794 overgebracht naar de ingang van de Champs-Élysées in Parijs en in 1985 vervangen door exemplaren van cement. Datering: 1750. Foto: Guillaume Coustou the Elder - Jastrow (2007) - en.wikipedia.org 

Licentiestatus: CC BY 2.5

Bronnen, noten en/of referenties

• De oorspronkelijke tekst op deze pagina of een eerdere versie daarvan is overgenomen van de website van het Bureau Monumentenzorg Amsterdam

Externe links/verwijzingen

• Lodewijk XV-stijl - nl.wikipedia.org

Zie ook II

• Louis XV style - en.wikipedia.org
• Style Louis XV - fr.wikipedia.org
• Louis-quinze - de.wikipedia.org

Geraadpleegde bron: nl.wikipedia.org/wiki/Lodewijk_XV-stijl - 13 mei 2021