De Sint-Augustinuskerk is een rooms-katholieke kerk in de Nederlandse stad Utrecht, aan het noordelijk gedeelte van de Oudegracht (nr. 69), gewijd aan Augustinus van Hippo.

Geschiedenis

De Augustinuskerk is gebouwd in 1839-1840 als eerste grote katholieke kerk in Utrecht sinds het herstel van de godsdienstvrijheid. Zij was de opvolger van een Augustijnse schuilkerk die in 1636 in de Jeruzalemstraat was gesticht, en in 1822 door een bescheiden nieuw bedehuis zonder toren, met voorgevel aan de Herenstraat was vervangen.[1] Bouwpastoor was in beide gevallen pater Guillelmus Stas (1771-1857), van 1815 tot 1843 aan de statie van de Augustijnen verbonden. Ook pater Sebastianus van Nuenen o.e.s.a, stichter van de Zusters Augustinessen van Sint-Monica, was als pastoor verbonden aan deze kerk.[2]

Tegenwoordig is de kerk in gebruik bij de Sint-Martinusparochie Utrecht. In 2016 werd het gebouw gesloten door de brandweer na-dat een brokstuk uit het gewelf naar beneden was gekomen. Een grote restauratie volgde, waarbij de oorspronkelijke kleuren van het hoogaltaar werden teruggebracht en het fresco en het gewelf werden hersteld. Sinds Advent 2023 is de kerk weer volop voor o.a. de eredienst in gebruikt.[3]

Gebouw

De Sint-Augustinuskerk is een in neoclassicistische kerk, ontworpen door Karel Georg Zocher (1796-1863). Ze valt op door het tempel-front met de enorme dorische zuilen aan de grachtzijde, bekroond door een fronton en een luchtig torentje (het geheel 40 m hoog). Erachter bevindt zich de zaalkerk die door een gestuct houten tongewelf overspannen wordt. Het hoofdaltaar werd in 1857 ver-vaardigd door Prosper Venneman uit Gent. Het orgel stamt uit 1844 en is gebouwd door de Utrechtse orgelbouwer H.D. Lindsen. In het torentje hangen vier luidklokken.

1. Voorgevel van de Sint-Augustinuskerk te Utrecht. Datering: 14 maart 2007.

Foto: T Houdijk - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 2.5

2. Catalogusnummer: 863512. De Sint-Augustinuskerk (Oudegracht 69) te Utrecht, met in de gracht een zandschip.
Datering: Tussen 01-01-1920 en 31-12-1940. Foto: Onbekend - Het Utrechts Archief / hetutrechtsarchief.nl
Opmerking: De reprofoto bevindt zich in de beeldcollectie van het Nederlands Volksbuurtmuseum, HUA-toegang 1986, inv.nr. 312.

Licentiestatus: Publiek Domein

3. Interieur van de Sint- Augustinuskerk te Utrecht. Datering: 14 juni 2006.

Foto: Pepijntje - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

4. Catalogusnummer: 817571. Interieur van de St.-Augustinuskerk (Oudegracht 69) te Utrecht: het noordelijke zijaltaar.
Datering: Mei 1985. Foto: Fotodienst GAU - Het Utrechts Archief / hetutrechtsarechief.nl - Licentiestatus:  CC-BY-4.0

5. Rooms-Katholieke Sint-Augustinuskerk Utrecht: Interieur naar het orgel. Datering: September 1971.

Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0 AKTE

6. Catalogusnummer: 817573. Interieur van de Sint-Augustinuskerk (Oudegracht 69) te Utrecht: het hoofdaltaar vanuit het zuidoosten. Datering: Mei 1985. Foto: Fotodienst GAU - Het Utrechts Archief / hetutrechtsarechief.nl - Licentiestatus: CC-BY-4.0

7. Catalogusnummer: 902851. Het fronton met daaronder metopen van de Sint-Augustinuskerk (Oudegracht 69) te Utrecht, vanaf de overzijde van de gracht. Datering: 31-12-2008. Foto: D.C. Goosen - Het Utrechts Archief / hetutrechtsarchief.nl
Licentiestatus: CC-BY-4.0

Literatuur

• T.H.von der Dunk, 'De St.Augustinus aan de Oudegracht. De bouwgeschiedenis van Utrechts enige neoclassicistische kerk', in: Jaarboek Oud-Utrecht 1994, p.141-170.

Bronnen, noten en/of referenties

1.  De huidige Silokerk, die na de verhuizing van de Augustijnen naar de Oudegracht nog een tijdje als kerk voor een andere statie zou dienen, die tot dan toe in de Dorstige Hartsteeg gevestigd was en in 1875 de St.Willibrordkerk zou bouwen. Zie T.H.von der Dunk, 'Een onverkoopbare kerk. Pastoor Joannes Hartman en de oude augustijnenstatie in de Heerenstraat', in: J.Vis en W.Janse (red.), Staf en storm. Het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland in 1853: actie en reactie (Hilversum 2002), p.260-288.
2.  Zusters Augustinessen van Sint-Monica eljakim.nl (gearchiveerd)
3.  https://www.duic.nl/cultuur/na-bijna-7-jaar-was-er-weer-een-viering-in-de-sint-augustinuskerk-aan-de-oudegracht-in-utrecht/

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Externe links/verwijzingen

• Sint-Augustinuskerk (Utrecht) - nl.wikipedia.org

Zie ook

• Augustinuskerk Utrecht - Het Utrechts Archief / hetutrechtsarchief.nl
• Category: Sint-Augustinuskerk, Utrecht - uit Wikimedia Commons
• Lijst van kerken in Utrecht (stad) - nl.wikipedia.org
• Lijst van Waterstaatskerken - nl.wikipedia.org

Geraadpleegde bron: nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Augustinuskerk_(Utrecht) - 6 mei 2025