Abdijkerk Loosduinen (Den Haag)
De Abdij van Loosduinen was een cisterciënzer nonnenklooster gelegen in Loosduinen.
De Abdij
De cisterciënzer kloosterorde werd rond 1098 opgericht. Onder leiding van abt Bernardus van Clairvaux verspreidde de orde zich door heel Europa. Omstreeks 1230 werd in Loosduinen een abdij gebouwd door monniken. Graaf Floris IV en gravin Machteld van Brabant ondersteunden de abdij met royale schenkingen. In 1231 nam de Utrechtse bisschop Wilbrand van Oldenburg de abdij onder zijn bescherming. Rondom de abdij ontstond het dorp Loosduinen.
In 1574 werd de abdij verwoest door de Geuzen, waarna de overblijfselen later opnieuw door de Spanjaarden werden vernietigd. Dit betekende het definitieve einde van de abdij.
De Abdijkerk
Van het klooster is alleen de abdijkerk gedeeltelijk bewaard gebleven. Deze kerk is gebouwd in een overgangsstijl tussen romaans en gotisch, beïnvloed door de Scheldegotiek. Deze stijlkeuze kan verklaard worden doordat het klooster onder voogdij stond van Vlaamse abdijen.
De Dorpskerk
De abdijkerk, gebouwd tussen 1238 en 1250, is vermoedelijk het oudste gebouw in Den Haag. De kerk trok veel pelgrims, die het graf van Margaretha van Henneberg bezochten. Voor onvruchtbare vrouwen was het gebruikelijk om hun handen te wassen in het doopbekken, in de hoop alsnog een kind te krijgen. Ook prominente bezoekers brachten een bezoek aan de kerk, zoals Samuel Pepys in mei 1660.
In 1894 werd de windvaan op de toren vervangen. De smid Dirk Hartman maakte in plaats van een traditionele haan een stel klompen, als eerbetoon aan de klompen die door de lokale tuinders werden gedragen. In 1908 werd de kerk uitgebreid met twee zijbeuken.
Het Orgel
Pas in 1780 kreeg de kerk een orgel, gebouwd door de Haagse orgelbouwer Joachim Reichner. In 1856 werd het gerenoveerd door C.G.F. Witte van Bätz & Co, waarbij het een rococo-uiterlijk kreeg. Na de toevoeging van de zijbeuken in 1908 werd het orgel verplaatst. In 1975 werd het orgel na restauratie opnieuw opgebouwd door Flentrop Orgelbouw. Tijdens een restauratie in 2006 kreeg het orgel een zelfstandig pedaal.
Vincent Hildebrandt is de vaste bespeler van het orgel. Regelmatig worden in de kerk sfeervolle orgelconcerten bij kaarslicht gehouden.
Restauratie
De eerste restauratie van de kerk vond plaats om de schade door de Geuzen te herstellen. Hiervoor werden stenen van het klooster hergebruikt. De toren, eigendom van de gemeente Den Haag, werd in 1941 gerestaureerd. Na de Tweede Wereldoorlog werden plannen gemaakt voor een grootschalige renovatie. In 1952 werden de kerkbanken vervangen door stoelen, als voorbereiding op de restauratie. Bodemonderzoek bracht de oorspronkelijke vorm van de kerk in kaart.
In 1969 werd de kerk tijdelijk gesloten. De restauratie begon in 1971, waarbij de zijbeuken uit 1908 werden verwijderd. In 1974 kreeg de kerk de naam abdijkerk, en in 1976 werd de gerestaureerde kerk weer in gebruik genomen.
Architect Ph.J.W.C. Bolt deed uitgebreid onderzoek naar de Abdijkerk en publiceerde hierover.
Abdijkerk en Beeldende Kunst
De kunstenaar Simon Koene, geboren in het Westland, maakte tussen 1968 en 1978 een uitgebreide reeks etsen van de abdijkerk van Loosduinen. Deze prentenserie is van historisch belang, omdat ze de afbraak van het dwarsschip en het begin van de restauratie op unieke wijze documenteert. De prenten maken deel uit van de collecties van zowel het Gemeentemuseum Den Haag als het Rijksmuseum in Amsterdam.
Begraven in de abdijkerk
- Machteld van Brabant (±1200–1267)
- Margaretha van Holland (1234–1276)
- Herman van Henneberg-Coburg (1250–1250), zoon van Herman I van Henneberg en Margaretha van Holland
- Anna van Egmond (ca. 1493–1563), abdis van de cisterciënzerabdij en de laatste abdis die werd begraven in de abdijkerk
- Barbara Aylesbury, 'Maid of Honour' van Mary Stuart, en Richard Harding (1563–1658), kamerdienaar van koning Charles II, liggen hier naast elkaar begraven.
- Jacobus Meursius, de eerste predikant van de hervormde gemeente in Loosduinen, diende van 1578 tot 1616.
Galerie
1. Abdijkerk Loosduinen (Den Haag). Datering: 15 april 2017. Foto: Chris06 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0
2. Abdij van Loosduinen (Den Haag) vanuit het zuid-westen. Datering: Circa 1725, door Abraham Rademaker.
Bron: Abraham Rademaker - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein
3. Abdijkerk Loosduinen (Den Haag). Datering: 15 april 2017.
Foto: Chris06 - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0
4. Abdijkerk Loosduinen (Den Haag). Datering: 25 januari 2009. Foto: Joris - commons.wikimedia.org
Licentiestatus: CC BY-SA 3.0
5. Abdijkerk Loosduinen (Den Haag). Interieur naar de preekstoel. Datering: Juni 1976. Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0
6. Abdijkerk Loosduinen (Den Haag). Interieur, Overzicht naar het westen met orgel. Datering: 1982. Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0
Bronnen, noten en/of referenties
- Afterward, we traveled by wagon to Lausdune, a place famous for the story of the 365 children said to have been born there. We visited the hill where, according to legend, the house once stood before sinking into the ground. It is believed this was where the extraordinary event occurred. Inside, we saw the basins used to baptize the male and female children, which are displayed atop a large table affixed to the wall. Above the table hangs an inscription in both Dutch and Latin, beginning with "Margarita Herman Comitissa," recounting the entire tale. This remarkable event is said to have taken place around 200 years ago. The town itself is a small, quaint village, not unlike one of our own English villages, such as Chesterton. Were it not for the local language, one might easily mistake it for a village within England. We stopped by a modest drinking house where we encountered several Dutch villagers, or "boors," enjoying fish in a rustic and unrefined manner, yet clearly cheerful in their own way. Despite the simplicity of the village, the houses were as meticulously kept as those in larger towns. — Samuel Pepys, Saturday, 19 May 1660 Source (Archived on 9 August 2011)
Nederlandse vetaling bovenstaand tekst.
1. Daarna reisden we per huifkar naar Loosduinen, een plaats die bekendstaat om het verhaal van de 365 kinderen die daar geboren zouden zijn. We bezochten de heuvel waar volgens de legende ooit het huis stond voordat het in de grond zakte. Men gelooft dat dit de plek was waar de buitengewone gebeurtenis plaatsvond. Binnen zagen we de bassins die gebruikt werden om de mannelijke en vrouwelijke kinderen te dopen, die tentoongesteld staan op een grote tafel die aan de muur is bevestigd. Boven de tafel hangt een inscriptie in zowel het Nederlands als het Latijn, beginnend met "Margarita Herman Comitissa", die het hele verhaal vertelt. Deze opmerkelijke gebeurtenis zou zich ongeveer 200 jaar geleden hebben voorgedaan. Het stadje zelf is een klein, schilderachtig dorpje, niet anders dan een van onze eigen Engelse dorpen, zoals Chesterton. Zonder de lokale taal zou je het gemakkelijk kunnen verwarren met een dorp in Engeland. We stopten bij een bescheiden kroeg waar we verschillende Nederlandse dorpelingen, of "boors", tegenkwamen die op een rustieke en ongeraffineerde manier van vis genoten, maar duidelijk op hun eigen manier vrolijk waren. Ondanks de eenvoud van het dorp waren de huizen net zo minutieus onderhouden als die in grotere steden. — Samuel Pepys, zaterdag 19 mei 1660 Bron (gearchiveerd op 9 augustus 2011)
Pagina toegevoegd: 4 november 2025 - Algemene informatie - Abij van Loosduinen - Foto nr. 1, 2, 3, 4, 5, 6
Maak jouw eigen website met JouwWeb