Ionische orde

De Ionische orde is een van de drie canonieke bouworden uit de Griekse bouwkunst, oorspronkelijk afkomstig van de Ionische eilanden. De ontwikkeling van de orde begint in de vroege zesde eeuw v.Chr.

Vergeleken met de contemporaine Dorische orde is een Ionische zuil vrij slank, 8½ tot 9½ modulen hoog (de "modulus" is de dia-meter van de zuil aan de basis), met diepere cannelures die van elkaar gescheiden zijn door een vlakke naad.

De meest opvallende kenmerken van de Ionische zuil zijn dat deze op een voetstuk staat en een versierd kapiteel bezit. Het voetstuk bestaat uit een combinatie van holle en bolle sierringen (de torus). Het kapiteel is aan de hoeken versierd met een dubbele volute dubbele volute onder een dunne dekplaat, dit is een voluutkapiteel.

De zuilen dragen de architraaf, waarop meestal een fries loopt van doorlopend, halfverheven beeldhouwwerk.

Omdat de Ionische zuil slanker was, en bijgevolg minder draagvermogen had, hebben de Griekse architecten soms het aantal zuilen verhoogd, ofwel het driehoekige gevelveld (fronton of timpaan) erboven weggelaten.

Vitruvius schreef over het ontstaan van de Ionische orde:

  • Ze brachten op de zuil de vrouwelijke slankheid over door allereerst de dikte van de zuil een achtste van zijn hoogte te maken, zodat hij rijziger zou lijken. Aan de onderkant van de zuil plaatsten zij bij wijze van een schoen een basis, het kapiteel voorzagen zij van voluten, de rechts en links afhingen als gekrulde lokken in een kapsel, de voorkant sierden ze sierlijsten en slingers gemodel-leerd als haren op het voorhoofd en langs de hele tors lieten ze groeven omlaag lopen als plooien in kleding, die vrouwen gewoonlijk dragen.
    • Uit een vertaling van Ton Peters

Italiaanse renaissance

In de Italiaanse renaissancebouwkunst werd de klassieke zuilenorden nieuw leven ingeblazen. Er werd nauwkeurig vastgelegd hoe zuilen en hoofdgestel dienden te worden gedetailleerd. Zo werd ook de Ionische orde in de zestiende eeuw beschreven en getekend door Italiaanse architectuurtheoretici, zoals Sebastiano Serlio in zijn architectuurtractaat (1537-1551), Giacomo Barozzi da Vignola en Andrea Palladio.

<<< 1. Architectonische elementen van de Ionische orde. Datering: 3 september 2006.

Afbeelding: Coyau - uploaded from nl:Afbeelding:Ionic.JPG : “archief lesmateriaal ” - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Elementen van de Ionische bouwstijl

(de nummers verwijzen naar afbeelding nr. 1)

  • [1] fronton (gevelveld) -
  • [2] acroterium -
  • [3] sima of Cimaas (schuine kroonlijst) -
  • [4] geison (horizontale gootlijst) -
  • [7] fries (met doorlopend beeldhouwwerk) -
  • [13] architraaf (optisch verdeeld in 3 dokoi of horizontale balken) -
  • [14] kapiteel (met [20] en [21]) -
  • [17] zuilschacht -
  • [18] cannelure (met vlakke naad) -
  • [19] stylobaat -
  • [20] voluten -
  • [21] cymatium of "eierlijst" -
  • [23] zuilbasement (met [24]) –
  • [24] torus (architectuur) (bolle sierring) of scotia (holle sierring)

Toepassingen van de Ionische orde in Nederland

Zie ook

  • Composiete orde
  • Dorische orde
  • Korinthische orde
  • Toscaanse orde

2. Detail van de Nikè-tempel (Athene, Akropolis). Datering: 4 maart 2005.

Foto: Napoleon Vier - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

3. Het voetstuk met basement van een Ionische zuil (Athene, Propylaeën van de Akropolis). Datering: 3 maart 2005.

Foto: Napoleon Vier - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

4. Ionisch kapiteel van de oostgevel in het Erechtheion ( Athene ). Datering: 5e eeuw v.Chr. / 27 juli 2019.

Foto: Benjamín Núñez González - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

5. Oud-Griekse archaïsche Ionisch kapiteel en de Sphix van de Naxiërs in Delphi. Marmer van Nax, 570-560 v.Chr. Archeologisch Museum van Delphi. Datering: 18 september 2020. Foto: Zde - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

6. Oude Griekse Ionische zuilen van het Erechtheion, Athene, Griekenland, met parallelle voluten, onbekende architect, 421-405 v.Chr. Datering: 21 augustus 2018. Foto: David.Clay.Photography - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

7. Oude Ionische zuilen uit het Nabije Oosten van een in de rots uitgehouwen graf in Qyzqapan, Irak, onbekende architect, waarschijnlijk 6e-5e eeuw v.Chr. Datering: 11 augustus 2013. Foto: Osama Shukir Muhammed Amin FRCP(Glasg) - en.wikipedia.org 

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

8. Romeinse Ionische zuilen van een zuilengalerij op het ovale plein in Jerash, Jordanië, onbekende architect, 2e-3e eeuw n.Chr.

Datering: 17 april 2017. Foto: Carole Raddato uit Frankfurt, Duitsland - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 2.0

9. Romeinse Ionische zuilen van de Tempel van Saturnus, Rome, met diagonale voluten, onbekende architect, 3e of 4e eeuw.

Datering: 11 september 2019. Foto: Nicholas Hartmann - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

10. Een Korinthisch en een Ionisch decoratief kapiteel in de Academie van Athene. datering: 22 mei 2022.

Foto: r George E. Koronaios - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

Externe links/verwijzingen

Zie ook

Pagina toegevoegd: 8 juni 2025 - Algemene omschrijving - Foto nr. 1 t/m 10

Maak jouw eigen website met JouwWeb