Romeinse beeldhouwkunst

Met Romeinse beeldhouwkunst wordt verwezen naar de portretten, bustes, standbeelden, beeldengroepen en torso's geproduceerd in het oude Rome, en binnen de grenzen van het Romeinse Imperium.

Kenmerken

Alhoewel er gelijkenissen zijn tussen de Romeinse beeldhouwkunst en de Griekse, zijn er verschillende kenmerken. In de klassieke Griekse kunst (voor het Hellenisme) wordt de mens vaak geïdealiseerd weergegeven, terwijl de Romeinen tijdens de republiek meer streefden naar realisme. Net als de oude Grieken gebruikten de Romeinen zowel brons als marmer. Ook het gebruik van kleur namen de Romeinen van de Grieken over, de zogenoemde polychromie die in de 19e eeuw werd herontdekt en vanaf die tijd onderwerp is van onderzoek en discussie.

In de Romeinse wereld werden keizers of vroegere magistraten en generaals vaak afgebeeld met een hoge graad van ongenadig rea-lisme, het zogenoemde verisme. Mannelijke figuren kwamen vaker voor dan vrouwelijke, alhoewel uit de periode van de Flavische keizers ook vrouwenportretten met een zeer geraffineerde weergave van het kapsel bewaard zijn. Vanaf de 16e eeuw is beweerd dat in Rome het recht tot het plaatsen van beelden van de voorvaderen was voorbehouden aan de hogere functionarissen of de Nobiles (ius imaginum), maar hiervoor is geen bewijs.[1]

Enkele beroemde sculpturen die historische figuren voorstellen zijn:

  • Brutus de Oudere, brons, eerste kwart 3e eeuw voor Chr., Musei Capitolini, Rome.
  • Augustus van Prima Porta, marmer, eerste kwart van de 1e eeuw na Chr., Musei Vaticani, Rome.
  • keizer Commodus als Hercules, marmer, rond 185 na Chr., Musei Capitolini, Rome.

In de periode van het keizerrijk wordt architectuur en sculptuur gecombineerd in triomfbogen of zuilen. De bekendste triomfbogen zijn die van Titus, van Constantijn en van Septimus Severus op het Forum Romanum. Keizer Trajanus richtte te Rome een 30 meter hoge zuil op, versierd met reliëfs om zijn veldtochten tegen de Daciërs te vereeuwigen.

Soms is het Romeinse beeldhouwwerk schematisch of dient ze als decoratie. Als er goden worden afgebeeld is er vaak een centrale god die de lengte van een mens heeft en daarbij een klein kind, Eros de god van de liefde, die deze god trouw bijstaat.

Romeinse beeldhouwkunst in Italiaanse musea en sites

  • Musei Capitolini, Rome
  • Musei Vaticani, Vaticaanstad
  • Museo Nazionale Romano, Rome
  • Museo delle Terme, Rome
  • Ara Pacis Augustae, Rome
  • Museo Barracco, Rome
  • Villa van Hadrianus, Tivoli, Italië
  • Galleria degli Uffizi, Florence
  • Museo Archeologico, Venetië
  • Museo Nazionale, Ravenna
  • Museo Archeologico Nazionale, Napels
  • Museo Archeologico, Foligno
  • Museo Nazionale d'Abruzzo, L'Aquila

Romeinse beeldhouwkunst in musea buiten Italië

  • Musée du Louvre, Parijs
  • Bibliothèque Nationale de France, Parijs
  • Musée d'Aquitaine, Bordeaux
  • Museo Nacional de Arte Romano, Mérida, Spanje
  • Museum van Anatolische beschavingen, Ankara, Turkije
  • British Museum, Londen
  • Staatliche Antikensammlungen und Glyptothek, München
  • Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhagen
  • The Metropolitan Museum of Art, New York

Zie ook I

1. Augustus als Pontifex Maximus (Museo Nazionale Romano, ca. 20 v.Chr.). Datering: 1902.

Foto: Onbekend - Santo Attilio, Augusto, Milano - nl.wikipedi.org - Licentiestatus: Publiek domein

2. Buste van Hadrianus met gorgoneion (= een kuras met Gorgo), marmer, 127-128, gevonden in Heraklion, Kreta. Louvre, Parijs.

Datering: ca. 127–128 n.Chr. Foto: Onbekend - Jastrow (2007) - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

3. Deel van de zuil van Trajanus, 113 na Chr., met scènes uit de Dacische oorlogen. Datering: 18 februari 2008.

Foto: User:MatthiasKabel - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

4. Buste van Keizer Commodus als Herakles. Datering: 24 september 2016. Foto: José Luiz Bernardes Ribeiro - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

5. Allegorische scène uit de Augustijnse Ara Pacis, 13 v.Chr., een hoogtepunt van de Grieks-Romeinse stijl.

Datering: 9 november 2007. Foto: originele foto door Chris Nas - en.wikipwedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

6. Het grafreliëf van Publius Aiedius en Aiedia, 30 v.Chr., Pergamonmuseum (Berlijn), met een meer realistische "Italiaanse" stijl.

Datering: 30 v.Chr. Foto: Anagoria - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY 3.0

7. Detail van het Ahenobarbus-reliëf (rechts in het midden) met twee Romeinse voetsoldaten, ca. 122 v.Chr. Twee van de mannen dragen helmen in Montefortino-stijl met paardenharen pluim, maliënkolders met schouderversteviging, ovale schilden met kalfsleren hoezen, gladius en pilum. Datering: 2e eeuw v.Chr. Foto: Jastrow (2007) - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Public Domain

 8.Detail van de zuil van Marcus Aurelius in Rome. Datering: 7 juli 2009. Foto: Barosaurus Lentus - en.wikipedia.org

Licentiestatus: Barosaurus Lentus - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY 3.0

9. De tondo links, waarop Hadrianus' leeuwenjacht wordt afgebeeld, vergezeld door Antinous, op de Boog van Constantijn in Rome.

Datering: 28 september 2004. Foto: Radomil - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

10. Een Romeinse zeebireem afgebeeld op een reliëf uit de Tempel van Fortuna Primigenia in Praeneste (Palastrina),[17] die rond 120 v.Chr. werd gebouwd;[18] tentoongesteld in het Pius-Clementine Museum (Museo Pio-Clementino) in de Vaticaanse Musea.

Datering: 1876. Foto: Élisée Reclus - Extrait de "L’Homme et la Terre" - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Public Domain

11. Romeins, Republikeins of Vroeg-Imperiaal, Reliëf van een zittende dichter (Menander) met maskers van de Nieuwe Komedie, 1e eeuw v.Chr. - begin 1e eeuw n.Chr., Princeton University Art Museum. Datering: 27 december 2010.

Foto: Dave & Margie Hill / Kleerup - Princeton University Art Museum - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Public Domain

12. Polychroom marmeren beeld van de godin Tyche met de baby Plutus in haar armen, 2e eeuw n.Chr., Archeologisch Museum van Istanbul. Datering: 28 mei 2006. Foto: Giovanni Dall'Orto - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Attribution

13. Standbeeld van Antinous (Delphi), met een afbeelding van Antinous, polychroom Parisch marmer, gemaakt tijdens de regering van Hadrianus (117-138 n.Chr.). Datering: 2006. Foto: Ricardo André Frantz (User:Tetraktys) - en.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

14. Marcus Aurelius ontvangt de overgave van verslagen vijanden uit de Marcomannenoorlogen, een reliëf van zijn nu verwoeste triomfboog in Rome, Capitolijnse Musea, 177-180 n.Chr. Datering:  circa 176-180 AD. Foto: User:Jean-Pol GRANDMONT (2011) - en.wikipedia.org - Licentiestatis: Public Domain

15. Marmeren tafelonderstel versierd met een groep waaronder Dionysos, Pan en een satyr; Dionysos houdt een rhyton vast in de vorm van een panter; sporen van rode en gele kleur zijn bewaard gebleven op het haar van de figuren en de takken; afkomstig uit een werkplaats in Klein-Azië, 170-180 n.Chr., Nationaal Archeologisch Museum, Athene, Griekenland.

Datering: 15 maart 2009. Foto: Tilemahos Efthimiadis from Athens - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY 2.0

Bronnen, noten en/of referenties

  1. Hopkins, K. (1985). Death and Renewal: Volume 2: Sociological Studies in Roman History (Vol. 2), p. 255 (Appendix). Cambridge University Press.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Externe links/verwijzingen

Zie ook II

Pagina toegevoegd: 13 juni 2025 - Algemene omschrijving - Foto nr. 1 t/m 15.