Postimpressionisme

De term postimpressionisme verwijst naar een brede reeks artistieke experimenten die rond 1886 ontstonden als reactie op het impressionisme. Deze stroming omvatte bewegingen zoals het neo-impressionisme, cloisonnisme, synthetisme en later ook het fauvisme. Hoewel Frankrijk het epicentrum was van deze ontwikkelingen, verspreidden deze stromingen zich uiteindelijk naar andere landen. De periode van het postimpressionisme wordt vaak geacht te eindigen rond het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914.

De term 'postimpressionisme' werd geïntroduceerd door de Britse kunstcriticus Roger Fry, die deze term gebruikte als titel voor een tentoonstelling in Londen in 1910. Hier werden werken getoond van kunstenaars als Paul Cézanne, Paul Gauguin, Vincent van Gogh, Georges Seurat en Paul Signac.

Parallelle stromingen

Het begin van het postimpressionisme wordt meestal gedateerd op 1886, het jaar van de achtste en laatste grote impressionistententoonstelling. Tijdens deze tentoonstelling maakte het pointillistische werk van Seurat en Signac duidelijk dat er een nieuwe stroming in opkomst was, later bekend als "neo-impressionisme". Hun divisionistische werkwijzen en kleurentheorieën inspireerden veel kunstenaars, waaronder Vincent van Gogh, die een prominente rol speelde in deze beweging.

Ook de Belgische luministen, zoals Emile Claus, Theo Van Rysselberghe, Georges Lemmen, James Ensor, Willy Finch, Willy Schlobach, Franz Courtens en kunstenaars van de School van Tervuren en de School van Kalmthout, toonden duidelijke invloeden van het neo-impressionisme in hun werk.

Parallel aan het neo-impressionisme ontstonden eind jaren 1880 in Bretagne diverse kunstenaarsgemeenschappen die een unieke postimpressionistische stijl ontwikkelden. De bekendste hiervan zijn de kolonie Les Nabis en de School van Pont-Aven, met sleutelfiguren als Paul Gauguin, Paul Sérusier, Pierre Bonnard en Émile Bernard. In stromingen zoals het cloisonnisme (waarbij perspectief werd genegeerd) en het synthetisme (waarbij ideeën belangrijker waren dan vorm), lag de nadruk op grote, duidelijk omlijnde kleurvlakken. Deze stijlen waren ook sterk verbonden met het opkomende symbolisme, dat in dezelfde periode voet aan de grond kreeg in de schilderkunst.

In Parijs kwam Henri Toulouse-Lautrec naar voren als een vooraanstaand postimpressionist. Onder invloed van Edgar Degas ontwikkelde hij een geheel eigen stijl, waarin belijning centraal stond. Ook invloeden van het japonisme - zoals tweedimensionale composities, aandacht voor contouren en grote kleurvlakken - kwamen terug in zijn werk en dat van tijdgenoten zoals Vincent van Gogh. Deze kenmerken vormden later een brug naar het fauvisme, met kunstenaars als Henri Matisse en Maurice Vlaminck, die als late erfgenamen van het impressionisme worden beschouwd.

Zelfs vroege impressionisten zoals Claude Monet en Paul Cézanne sloegen na 1890 nieuwe, postimpressionistische wegen in. Deze ontwikkelingen waren gericht op abstracter werken en het loslaten van traditionele representatie.

Tussen 1886 en 1900 ontstond in Frankrijk een diversiteit aan nieuwe stijlen die hun wortels hadden in het impressionisme, maar toch elk een eigen, onmiskenbare signatuur droegen. Met een afnemende focus op realistische perspectieven en proporties, bereidden deze stromingen de weg voor het modernisme van de twintigste eeuw. Het impressionisme kan dan ook worden beschouwd als het vertrekpunt van deze revolutionaire artistieke ontwikkeling.

Algemene kenmerken

De kenmerken van het postimpressionisme draaien, ondanks de diversiteit, grotendeels om het overbrengen van emotie, het aanbrengen van structuur en compositie, en het gebruik van symbolische betekenissen. Dit kunststroming streeft ernaar verder te gaan dan alleen het weergeven van wat zichtbaar is. De werkelijkheid wordt bewust vervormd met als doel meer gevoel en expressie in het schilderij te leggen. Waarnemingen worden geordend en op een persoonlijke manier vormgegeven, een proces dat ook wel abstrahering en herstructurering wordt genoemd. Variaties in penseelstreken, zowel in dikte als richting, brengen vaak een dynamische energie in de werken. Daarnaast speelt het gebruik van complementaire kleurcontrasten een belangrijke rol. De combinatie van warme en koude kleuren creëert diepte en versterkt de intensiteit van het schilderij.

Toegerekende en schatplichtige stijlen

Tot de postimpressionistische kunst gerekende stijlen zijn:

Aan de postimpressionistische kunst schatplichtige stijlen zijn:

  • primitivisme, symbolisme en secessionisme
  • modernisme

Bekende postimpressionistische schilders

  • Émile Bernard
  • Pierre Bonnard
  • Paul Cézanne
  • Emile Claus
  • Paul Gauguin
  • Vincent van Gogh
  • Maurice Prendergast
  • Henri Rousseau
  • Georges Seurat
  • Paul Sérusier
  • Paul Signac
  • Henri de Toulouse-Lautrec
  • Suzanne Valadon
  • Édouard Vuillard

Galerie

1. Toulouse-Lautrecs Au Salon de la rue des Moulins. Datering: 1894. Foto: Didier Descouens - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: Publiek domein

2. Dimanche d'été à la Grande Jatte, Georges Seurat. Datering: 1886.

Foto: Georges Seurat - The Art Institute of Chicago - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

3. Paul Gauguin: Tahitiaanse vrouwen op het strand. Datering: 1891. Foto: Paul Gauguin - The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (DVD-ROM), distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH. ISBN: 3936122202 - nl.wikipedia.org 

 Licentiestatus: Publiek domein

4. Mand met appelen van Paul Cézanne. Datering: 1890-1894. Foto: Paul Cézanne - Art Institute of Chicago - nl.wikipedia.org

 Licentiestatus: Publiek domein

5. Zonnebloemen (Van Gogh). Datering: Augustus 1888. Foto: Vincent van Gogh - The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (DVD-ROM), distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH. ISBN: 3936122202 - nl.wikipedia.org

 Licentiestatus: Publiek domein

6. Camille Pissarro , Hooien in Eragny, Privécollectie. Datering: 1889. Foto: Camille Pissarro -The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (dvd-rom), gedistribueerd door DIRECTMEDIA Publishing GmbH. ISBN : 3936122202  - en.wikipedia.org

 Licentiestatus: Publiek domein

7. Henri Rousseau - The Dream (1910). Oil on canvas, 204.5 x 298.5 cm (80.5 x 117.5 in). Museum of Modern Art, New York City - en.wikipedia.org -  Licentiestatus: Publiek domein

8. Where Are You Going? - Waar ga je heen? Hermitage Museum, Sint-Petersburg. Datering: 1983.

Foto: aul Gauguin - 1. The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (DVD-ROM), gedistribueerd door DIRECTMEDIA Publishing GmbH. ISBN : 3936122202 . 2./4. Arthermitage 3. Hermitage Torrent 5. De Hermitage, Sint-Petersburg - en.wikipedia.org 

Licentiestatus: Publiek domein

9. Vincent van Gogh: Grote platanen (Wegwerkers in Saint-Remy). Datering: 1889.

Foto: Vincent van Gogh -The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (dvd-rom), gedistribueerd door DIRECTMEDIA Publishing GmbH. ISBN : 3936122202 - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

In 1889, na een zware hallucinatoire aanval, liet Van Gogh zich opnemen in een inrichting nabij Saint-Rémy. Tijdens een wandeling door de stad die herfst, raakte hij onder de indruk van de aanblik van mannen die een weg onder immense platanen aan het repareren waren. Om de vergelende bladeren vast te leggen, schilderde hij deze compositie op een ongewoon doek met een patroon van kleine rode ruitjes, zichtbaar in de vele ongeschilderde delen van het schilderij. "Ondanks de kou," schreef hij aan zijn broer, "ben ik tot nu toe buiten blijven werken, en ik denk dat het me goed doet, en ook het werk." Nadat hij deze compositie rechtstreeks naar de natuur had geschilderd, gebruikte Van Gogh deze om een ​​tweede versie te maken in het atelier dat bekendstaat als De Wegwerkers in Saint-Rémy. Geschilderd op een traditioneel doek bedekt met een grondlaag, is de tweede versie ingetogener, waarbij de explosieve gele tinten in evenwicht worden gehouden door grotere vlakken koele kleur.

10. Henri-Edmond-kruis: Les cyprès à Cagnes - De cipressen in Cagnes. Datering: 1908.

Foto: Henri-Edmond Cross - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

11. Maximilien Luce. Montmartre, vanaf de Rue Cortot. Uitzicht richting Saint-Denis. Datering: ca. 1900.

Foto: Maximilien Luce -Sotheby's veiling N08588, 5 november 2009 - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein 

12. Eugène Chigot (Frans, 1860-1923) 'Jonge vrouw bij een meer' (ca. 1905), olieverf op doek, 88,8 cm x 116 cm. 

Datering: 1905. Foto: Eugène Henri Alexandre Chigot - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein 

13. René Schützenberger (1860-1916). Eilanden in de Rijn nabij Straatsburg. Datering: 1916.

Foto: René Schützenberger -Collectif, L'Alsace et la Lorraine , B.Sirven éditeur, Toulouse, 1917, p.44. - en.wikipedia.org

Licentiestatus: Publiek domein 

14. Charles Laval (1862–1894). Zelfportret. Datering: 1888. Foto: Niek Sprakel - en.wikipedia.org

Licentiestatus: Publiek domein 

15. Henri de Toulouse-Lautrec (1864-1901). De Clowness Cha-U-Ka-O in de Moulin Rouge. Datering: 1895.

Foto: Henri de Toulouse-Lautrec -The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (dvd-rom), gedistribueerd door DIRECTMEDIA Publishing GmbH. ISBN : 3936122202 -en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

Literatuur en bronnen

  • Karin H. Grimme: Impressionisme. Taschen, Keulen, 2010, blz. 46-49. ISBN 9783836525701
  • Peter H. Feist e.a.: Het Impressionisme (samenstelling Ingo F. Walther), Taschen, München, 2010. ISBN 9783836522908
  • Joost Bergman: Een nieuwe stijl met groot belang voor de kunst, in: Miracle de couleur. Waanders Zwolle / Kunsthal Rotterdam, 2003. ISBN 90-400-8723-7

Externe links/verwijzingen

Zie ook

Geraadpleegde bron: nl.wikipedia.org/wiki/Postimpressionisme - 11 september 2025

Pagina toegevoegd: 25 oktober 2025 - Algemene omschrijving - Foto nr. 1 t/m 15.

Maak jouw eigen website met JouwWeb