Realisme en de Prerafaëlieten deelden een verlangen naar een realistische weergave, maar verschilden in hun inspiratiebronnen en focus: realisme richtte zich op de (maatschappelijke) werkelijkheid van het heden, terwijl de Prerafaëlieten teruggrepen op de middeleeuwse periode voor hun religieuze, literaire en symbolische thema's. De Prerafaëlieten waren een Engelse beweging die zich afzette tegen de academische kunst door een «hyperrealistische» stijl te hanteren, geïnspireerd door kunstenaars als Jan van Eyck, en de nadruk te leggen op nauwkeurigheid, levendige kleuren en symboliek. Realisme daarentegen, een 19e-eeuwse Europese stroming, probeerde de dagelijkse werkelijkheid direct en ongeïdealiseerd weer te geven, vaak met sociale thema's als onderwerp.  Een ander kenmerkend verschil ligt in de rol van emotie en idealisme binnen de twee stromingen. De Prerafaëlieten gebruikten hun werk vaak om een gevoel van nostalgie of spiritualiteit op te roepen, waarbij ze droomachtige en soms utopische taferelen creëerden. Dit stond in contrast met het realisme, dat de voorkeur gaf aan een nuchtere, emotioneel ingetogen benadering en zich richtte op de harde realiteit van het alledaagse leven. Waar de Prerafaëlieten schoonheid en symboliek benadrukten, legden realistische kunstenaars de nadruk op herkenning en rauwe eerlijkheid in hun verhalen en schilderijen.

De Prerafaëlitische Broederschap (opgericht in 1848 in Groot-Brittannië) protesteerde tegen de als onwaarachtig beschouwde kunst van de Royal Academy, die zij vonden geïdealiseerd en conventioneel was (geïnspireerd door kunstenaar Rafaël en zijn volgelingen). 

Realisme

• • Focus: Een realistische weergave van de werkelijkheid, vaak met nadruk op sociale thema's en alledaagse scènes.
  • Periode: Vooral populair in Frankrijk, rond het midden van de 19e eeuw.
  • Inspiratie: Het hedendaagse leven, als tegenreactie op de idealisering van de Romantiek.
  • Stijl: Een objectieve benadering, zonder aanpassingen of eenzijdige interpretaties.
  • Onderwerpen: Realistische kunstenaars richtten zich op het alledaagse leven, gewone mensen (uit de midden- en lagere klasse) en sociale kwesties, en vermeden historische, heroïsche of mythologische thema's.
  • Stijlkenmerken: De nadruk lag op 'echte' scènes en ervaringen, vaak met donkere, aardse tinten en een scherpe aandacht voor detail.
  • Doel: Het vastleggen van de onverbloemde waarheid van het dagelijks leven en het leveren van sociaalkritische commentaar. 

Prerafaëlieten

• • Focus: Religieuze, literaire en symbolische thema's uit de middeleeuwen, weergegeven met een uitzonderlijke mate van realisme.
  • Periode: Gevestigd in het Victoriaanse Engeland in 1848.
  • Inspiratie: Kunst van vóór Rafaël, middeleeuwse literatuur (zoals de Arthur-legenden) en de schoonheid van de natuur.
  • Stijl: Een hyperrealistische benadering met oog voor detail, gebruik van levendige kleuren en een sterke nadruk op middel-eeuwse symboliek.
  • Onderwerpen: In tegenstelling tot het realisme richtten zij zich op serieuze onderwerpen uit de literatuur, poëzie, de Bijbel en middeleeuwse verhalen, later ook op sociaal commentaar.
  • Stijlkenmerken: Ze streefden naar een "maximaal realisme" in de uitvoering, met een intens oog voor detail, heldere, juweel-achtige kleuren en een nauwe verbondenheid met de natuur (geïnspireerd door de kunst van vóór Rafaël).
  • Doel: Het terugbrengen van oprechtheid, spiritualiteit en morele diepgang in de kunst door middel van ambachtelijke nauwgezetheid. 

Belangrijkste verschillen

Kortom, hoewel beide stromingen een vorm van realisme nastreefden (de Prerafaëlieten in de natuurgetrouwe uitvoering, het Rea-lisme in de keuze van het onderwerp), verschilde hun thematiek aanzienlijk: het Realisme keek naar het hier en nu, terwijl de Prera-faëlieten hun inspiratie vooral in het verleden en de literatuur vonden.

Galerie - schilderijen Realisme

1. Adolph Menzel: Vertrek van keizer Wilhelm I naar het leger, 31 juli 1870.

Foto: Adolph Menzel - Web Gallery of Art - nl.wiikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

2. Adolph Menzel: Die Berlin-Potsdamer Bahn, 1847 (Alte Nationalgalerie, Berlin). Datering: 1847. 

Foto: Adolph Menzel - Google Arts & Culture - de.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

3. Adolph Menzel. Woonkamer met de zus van de kunstenaar. Datering: 1847. Foto: Adolph Menzel - The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (DVD-ROM), distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH. ISBN: 3936122202- nl.wikipedia.org

Licentiestatus: Publiek domein

4. Constantin Meunier - De wagenvoerster - (1887) - in het Museum Dhondt-Dhaenens te Deurle, België. Datering: 1887.

Foto: Paul Hermans - nl.wikipedia.org

 5. Honoré Daumier - De derde klasse-wagen, 1864, National Gallery of Canada. Datering: 1856.

Foto: Honoré Daumier - File:Third Class Carriage (1856-1858) by Honore Daumier.jpg - nl.wikipedia.org

Licentiestatus: Publiek domein

6. Gustave Courbet - De slaap (Le Sommeil), ook bekend als De twee vrienden (Les Deux Amies) en Luiheid en lust (Paresse et Luxure) (1866), van Gustave Courbet. Olieverf op doek, 135 × 200 cm (53 × 79 inch). Petit Palais, Museum voor Schone Kunsten van de stad Parijs. Datering: 1866. Foto: parismuseescollections.paris.fr/en/node/226472 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

7. Gustave Courbet - Het atelier van de kunstenaar: een echte allegorie van een zevenjarige fase in mijn artistieke en morele leven (1855). Olieverf op doek, 359 cm x 598 cm (141 inch x 235 inch). Musée d'Orsay, Parijs. Datering: 1854 tot 1855.

Foto: Onbekend - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

 8. Adolph Menzel - De slaapkamer van de kunstenaar in de Ritterstraße. Datering: 1847.

Foto: Adolph von Menzel - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

Galerie schildereijen Prerafaëlieten

9. Ford Madox Brown - Work. Datering: 1852-1863.

Foto: Ford Madox Brown - artchive.com/artchive/B/brown/brown_work.jpg.html - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

10. Ford Madox Brown - De eerste vertaling van de Bijbel in het Engels (Wycliffe leest zijn vertaling van het Nieuwe Testament voor aan zijn beschermheer, John of Gaunt, hertog van Lancaster, in aanwezigheid van Chaucer en Gower, zijn vazallen) (schets) Bewerk dit op Wikidata. Datering: 1847. Foto: Art UK Edit this at Structured Data on Commons - commons.wikimedia.org

Licentiestatus: Publiek domein 

11. John Everett Millais: Ophelia en Elizabeth Siddal (model voor Ophelia). Bron: John Everett Millais – Google Arts & Culture – nl.wikipedia.org – Licentiestatus: Publiek domein

• "Ophelia" staat bekend om zijn tragische schoonheid en het contrast tussen de serene, natuurlijke omgeving en de naderende dood van het personage.

12. Edward Burne-Jones: King Cophetua and the Beggar Maid – Tate Gallery, London. Bron: Edward Burne-Jones – Google Arts & Culture – nl.wikipedia.org – Licentiestatus: Publiek domein

13. Dante Gabriel Rossetti - Proserpina - (Grieken: Godin van de onderwereld of Hades) Google Art Project, 1874. Foto: Dante Gabriel Rossetti - Google Arts & Culture - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

Rossetti’s *Proserpina* (1874), met Jane Morris als model, beeldt de mythische godin van de lente uit. In dit werk wordt Proserpina vastgehouden in de onderwereld door Pluto. Door haar een granaatappel te laten eten, zorgde Pluto ervoor dat ze slechts een deel van het jaar op aarde kon verblijven. Dit verhaal wordt vaak gezien als een metafoor voor Rossetti’s geheime liefdesrelatie met Jane Morris, de echtgenote van William Morris. Het portret is een prachtig voorbeeld van Rossetti's verlangen naar pure schoonheid in de weergave van vrouwen. Het combineert een sensuele uitstraling met een melancholische ondertoon.

14. Dante Gabriel Rossetti - Lady Lilith, het onderwerp van dit schilderij, wordt in de joodse literatuur beschreven als de eerste vrouw van Adam. Ze wordt geassocieerd met de verleiding van mannen en de moord op kinderen. De afbeelding van vrouwen als machtige en kwaadaardige verleidsters was wijdverbreid in de 19e-eeuwse schilderkunst, met name onder de prerafaëlieten. De kunstenaar beeldt Lilith af als een iconische, amazoneachtige vrouw met lang, golvend haar. Haar lome aard wordt herhaald in de opname van de klaproos in de rechteronderhoek – de bloem van opiumslaap.» (zie referenties). Datering: 1866-1868.

Foto: Dante Rossetti - Delaware Art Museum - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

15. Dante Gabriel Rossetti  - De meisjesjaren van Maria Maagd is een van de eerste schilderijen van de prerafaëlieten, geschilderd eind 1848. Foto: Dante Rossetti - one or more third parties have made copyright claims against Wikimedia Commons in relation to the work from which this is sourced or a purely mechanical reproduction thereof - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein