Romantische architectuur

Romantische architectuur is een stroming die zich kenmerkte door een herwaardering van het verleden, vooral de middeleeuwen, wat leidde tot de neogotiek. Kenmerken zijn het gebruik van middeleeuwse elementen zoals spitsbogen, torens en glas-in-loodramen, en een voorkeur voor asymmetrische ontwerpen en een 'dromerige' sfeer. Architecten in deze periode bouwden vaak in een eclec-tische stijl, waarbij verschillende historische stijlen door elkaar werden gebruikt.

Belangrijkste kenmerken

  • Herwaardering van de Middeleeuwen: De romantische periode kende een hernieuwde interesse in de gotiek, wat resulteerde in veel neogotische gebouwen. 
  • Invloed van het verleden: Architecten verwerkten oude bouwstijlen, met name uit de Middeleeuwen, in nieuwe gebouwen. 
  • Neogotische elementen: Veel gebouwen bevatten kenmerken zoals skeletstructuren, hoge ramen, puntgevels, puntige koepels en glas-in-loodramen. 
  • Excentrieke gebouwen: Er was ook een trend van 'follies', wat excentrieke, vaak decoratieve gebouwen waren die niet noodzakelijk een functionele rol hadden. 
  • Eclecticisme:Architecten combineerden soms elementen uit verschillende historische stijlen, zoals neogotiek, neo-renaissance en neo-barok. 

Bekende voorbeelden

  • Palace of Westminster: (Londen): Een iconisch voorbeeld van de neogotische stijl in de 19e eeuw. 
  • Restauraties: Grote restauraties van middeleeuwse bouwwerken, zoals de Notre-Dame in Parijs, werden in deze periode als belangrijk gezien, deels door toedoen van pleitbezorgers als Eugène Viollet-le-Duc. 
 
  • Openbare gebouwen: Veel openbare gebouwen in Engeland werden in neogotische stijl gebouwd, vaak geïnspireerd door het werk van kunstcritici zoals John Ruskin. 
     

De romantiek in de architectuur, die opkwam aan het einde van de 18e en in de 19e eeuw, was geen opzichzelfstaande stijl. Het was eerder een beweging die emotie, gevoel en het verleden benadrukte, als reactie op de strenge rationaliteit van het classicisme. De romantische architectuur bracht een herleving van historische stijlen, vooral de neogotiek, met zich mee. 

Kenmerken van de romantische architectuur:

  • Historische herleving: De neogotiek was de meest prominente stijl, geïnspireerd door een geïdealiseerd beeld van de middel-eeuwen. Men bewonderde de gotische elementen zoals spitsbogen, gewelven en puntige torens, en paste die toe op nieuwe gebouwen.
  • Focus op emotie: Architecten streefden ernaar om gebouwen te creëren die de verbeelding prikkelden en sterke gevoelens van ontzag, verwondering en nostalgie opriepen. Dit was een breuk met het classicisme, dat de nadruk legde op logica en universele waarheden.
  • Exotische invloeden: Naast de gotiek lieten architecten zich inspireren door "exotische" stijlen uit bijvoorbeeld het Midden-Oosten of China. Dit leidde tot de toepassing van elementen zoals oosterse koepels en Egyptische zuilen.
  • Geïdealiseerde natuur: De invloed van de romantiek was ook zichtbaar in de landschapsarchitectuur, met een voorkeur voor pit-toreske, "wilde" tuinen, in plaats van de formele, symmetrische ontwerpen van de klassieke periode.
  • Individuele expressie: De romantiek gaf prioriteit aan de individuele verbeelding van de architect en het subjectieve gevoel van de toeschouwer. 

Bekende voorbeelden:

  • Kasteel Neuschwanstein (Duitsland): Een uitstekend voorbeeld van neogotiek en een iconisch romantisch kasteel, gebouwd als een sprookjesachtig toevluchtsoord.
  • Paleis van Westminster (Londen): Na een brand werd het in de neogotische stijl herbouwd, met kenmerkende torens en symmetrie.
  • Royal Pavilion (Brighton): Een opvallend voorbeeld van exotische invloeden, met een oosterse uitstraling.
  • De Efteling: Als modern voorbeeld wordt de romantiek wel eens vergeleken met het "Efteling-gehalte", vanwege de nadruk op sfeer, details en dromerigheid. 

Belangrijk om te weten:

  • Romantiek is meer een overkoepelende culturele beweging dan een eenduidige architecturale stijl.
  • De gebouwen in deze periode waren vaak een mengelmoes van verschillende herleefde stijlen en invloeden, waarbij esthetiek en emotie de belangrijkste leidraad waren. 

1. Hameau de la Reine, Paleis van Versailles (1783-1785). Het dorpsamusement van Marie Antoinette in het Château de Versailles, door Richard Mique. Datering: 30 mei 2005. Foto: Daderot - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

2. Koninklijk Paviljoen in Brighton door John Nash (1815-1823). Datering: 1 september 2011. Foto: Qmin - en.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

3. Zuidzijde van de Dom van Keulen, Duitsland (1840-1880). Datering: 19 september 2014. Foto: Velvet - en.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

4. Monumentale trap van de Opera van Parijs door Charles Garnier (1861-1875). Datering: 14 maart 2017.

Foto: isogood - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 4.0

5. Zuidgevel van de basiliek du Sacré-Cœur de Montmartre door Paul Abadie (1875-1914). Datering: 23 oktober 2011.

Foto: Tonchino - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

Externe links/verwijzingen

Pagina toegevoegd: 15 oktober 2025 - Algemene informatie over romantische architectuur - Foto nr. 1, 2, 3, 4, 5

Maak jouw eigen website met JouwWeb