De favoriete thema's van de futuristische schilders

De favoriete thema's van futuristische schilders draaiden om dynamiek, snelheid en technologie, met een sterke nadruk op de moderne stedelijke omgeving en machines zoals auto's en vliegtuigen. Ze vierden jeugd, geweld en revolutionaire veranderingen, en keerden zich tegen oude tradities. Hun doel was het vastleggen van de energie, beweging en emoties van het moderne leven, vaak met technieken die beïnvloed waren door kubisme en neo-impressionisme.

Dynamiek en snelheid: Futuristen streefden ernaar de sensatie van snelheid en beweging te visualiseren. Door objecten in beweging te schilderen en gebruik te maken van overlappende vormen, lijnen en levendige kleuren, wisten ze de energie en dynamiek van het moderne leven uit te drukken. Een klassiek voorbeeld hiervan is een bewegend figuur dat in meerdere overlappende fasen wordt weergegeven.

Technologie en machines: Ze waren gefascineerd door technologische vooruitgang en verhevigden machines zoals auto's en vliegtuigen als symbolen van de toekomst en menselijke innovatie.

De moderne stad: Hun werken weerspiegelden de opkomst van industriële steden, waarbij de chaos, energie en complexiteit van dit nieuwe stedelijke leven centraal stonden.

Geweld en revolutie: Futuristen waardeerden moed, durf en verzet. Ze verhieven geweld en oorlog tot "de ultieme hygiëne van de wereld" en riepen op tot een breuk met het verleden, zelfs door het vernietigen van musea en bibliotheken te propageren.

Jeugd en vitaliteit: De beweging vierde jeugd, energie en het onrustige, veranderende karakter van het moderne leven. Deze thema's symboliseerden een frisse start en een dynamische toekomst.

De futuristische thema's vormden een radicale breuk met traditie. Ze weerspiegelden een vooruitstrevend en soms provocerend gedachtegoed dat de essentie van moderniteit en transformatie belichaamde.

Futuristische schilders haalden voortdurend inspiratie uit de beweging en kracht van machines. Vooral auto's spraken tot hun verbeelding. Een bekend voorbeeld hiervan is Automobile in corsa (Snelle auto) van Giacomo Balla.

1. Umberto Boccioni: De lach. Datering: 1911. Bron: Umberto Boccioni – masterpieceart.net/umberto-boccioni/ – nl.wikipedia.org – Licentiestatus: Publiek domein

2. Gino Severini: Dynamic Hieroglyphic of the Bal Tabarin, Museum of Modern Art, New York. Datering: 1912.

Foto: Gino Severini - Museum of Modern Art, New York - en.wikipedia.org - Licentiestatus: PD-US

3. Umberto Boccioni, The City Rises - De stad stijgt. Datering: 1910. Foto: Umberto Boccioni - Moma.org - en.wikipedia.org

Licentiestatus: Publiek domein

4. Umberto Boccioni, Onder de Pergola in Napels, Civico Museo d'Arte Contemporanea Milaan. Datering: 1914.

Foto: Umberto Boccioni - The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (DVD-ROM), distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH. ISBN: 3936122202 - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

5. Dynamism of a Biker, also called "The Cyclist". by Umberto Boccioni, Peggy Guggenheim Collection. Datering: 1913.

Foto: the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=27075 - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

6. Automobile in corsa (Snell rijdende auto) (Studie) van Giacomo Balla. Datering: 1913. Foto: wikiart.org/en/giacomo-balla/speeding-car-study-abstract-speed-1913 - Licentiestatus: Publiek domein VS

7. Umberto Boccioni: Dynamiek van een wielrenner, Collectie Peggy Guggenheim. Datering: 1913.

Foto: Umberto Boccioni – Peggy Guggenheim-collectie - fr.wikipedia.org  - Licentiestatus: Publiek domein

8. Umberto Boccioni: The Charge of the Lancers, Museo del Novecento, Milaan. Datering: 1915.

Foto: en.wikipedia.org/wiki/fr:Umberto_Boccioni - fr.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

Futuristische schilderkunst

Schilderkunst, samen met beeldhouwkunst, werd een van de meest prominente kunstvormen binnen het futurisme. Umberto Boccioni, de onbetwiste leider van de beweging, presenteerde op 11 februari 1910 in Turijn het beroemde Futuristisch Manifest. Onder de ondertekenaars bevonden zich Boccioni zelf, Giacomo Balla, Luigi Russolo, Gino Severini en Carlo Carrà.[1] Het manifest was een vurige oproep tot opstand tegen de "fanatieke, onverantwoordelijke en snobistische verheerlijking van het verleden". Het richtte zich specifiek tot de jonge kunstenaars van Italië en spoorde hen aan om originaliteit te omarmen, conventies te doorbreken en het dagelijks leven in hun werk vast te leggen. Het veroordeelde de blinde aanbidding van het verleden, de fixatie op de oudheid, pedanterie, academisch formalisme, imitaties, uitgekauwde thema's en de invloed van kunstcritici.

Kort na het Futuristisch Manifest volgde het Technisch Manifest van de Futuristische Schilderkunst, waarin nieuwe artistieke principes werden uiteengezet. Het riep op tot een weergave van universele dynamiek, puurheid en eerlijkheid in de interpretatie van de natuur. Het stelde ook dat beweging en licht de materiële grenzen van objecten moesten doorbreken.[2] Klassieke thema's werden resoluut afgewezen; naaktschilderkunst werd in het manifest zelfs omschreven als "even weerzinwekkend en deprimerend als overspel in de literatuur". Het doel was niet om simpelweg een gebeurtenis af te beelden, maar om de innerlijke belevingswereld van de kunstenaar of het geportretteerde individu te vangen. Hoewel Boccioni's ideeën baanbrekend waren, bleek het in de praktijk lastig om een duidelijke scheidslijn te trekken tussen futurisme en stromingen zoals kubisme, pointillisme en impressionisme. Veelal bleef de geforceerde weergave van bewegingssequenties het enige onderscheidende kenmerk van futuristische schilderkunst.[3]

Naast de oorspronkelijke ondertekenaars van het manifest speelden ook andere kunstenaars, zoals Fortunato Depero, Ottone Rosai, Mario Sironi, Ardengo Soffici, Enrico Prampolini en Filippo Tommaso Marinetti, een belangrijke rol in de ontwikkeling van de futuristische schilderkunst tijdens de vooroorlogse jaren.

Noten

1.  Baumgarth, S. 49 ff.
2.  Baumgarth, S. 181 ff.
3. Benesch/Brugger, S. 31–45.

Geraadpleegde bron: Futurismus - Malerei - de.wikipedia.org/wiki/Futurismus - 27 oktober 2025

9. Umberto Boccioni:: Simultanvisionen. Datering: Omstreeks 1912. Foto: Umberto Boccioni - flickr - de.wikipedia.org 

Licentiestatus: Publiek domein

10. Dynamiek van een mannenhoofd. Datering: 1914. Foto: Umberto Boccioni - Katalog - de.wikipedia.org

Licentiestatus: Publiek domein

Geraadpleegde bron: fragment uit de.wikipedia.org/wiki/Futurismus - 27 oktober 2025