Fauvisme

Fauvisme is een expressionistische kunststroming uit Frankrijk, ontstaan aan het begin van de 20e eeuw. Het wordt beschouwd als een van de eerste bewegingen binnen de moderne schilderkunst.

Het fauvisme onderscheidt zich door het gebruik van gedurfde, onvermengde kleuren en een focus op expressie boven realisme. De stroming bereikte haar hoogtepunt tussen 1898 en 1908 en had een blijvende invloed op de verdere ontwikkeling van de schilderkunst in de 20e eeuw.

Geschiedenis

Paul Gauguin wordt vaak genoemd als een belangrijke voorloper van het fauvisme. Net als bij het impressionisme, dat in 1874 werd geïntroduceerd, ontstond de naam “fauvisme” (afgeleid van het Franse woord fauve, wat “wilde dieren” betekent) bij toeval. De Franse kunstcriticus Louis Vauxcelles bedacht de term na het zien van de expositie op de Salon d'Automne van 1905. Hij beschreef een beeldhouwwerk van Albert Marquet, dat tussen de felgekleurde schilderijen van Henri Matisse en zijn vrienden stond, met de woorden: "Donatello parmi les fauves" (“Donatello tussen de wilde dieren”). De zaal werd spottend aangeduid als de "Cage aux fauves" (kooi met wilde dieren), en de naam fauvisme bleef hangen. De kunstenaars werden voortaan de "fauvisten" genoemd.

Tijdens de Salon van 1906 omschreef Vauxcelles het werk van de fauvisten als een “vuurwerk” van kleur. Toch begon hun populariteit te dalen naarmate een nieuwe beweging, het kubisme, opkwam. Bij de Salon van 1907 kregen de geometrische vormen en ingetogen kleuren van Paul Cézanne en andere kubisten meer aandacht.

In 1906 voegden onder andere Georges Braque, André Derain en Kees van Dongen zich bij de fauvisten. Hoewel het fauvisme slechts een korte periode heeft bestaan, bleven enkele kunstenaars, zoals Henri Matisse en Raoul Dufy, de stijl trouw. Het fauvisme was grotendeels een reactie op de opkomst van fotografie. Schilders zochten naar manieren om de kracht van schilderkunst te benadrukken, met kleur als belangrijkste expressiemiddel.

De fauvisten streefden naar uitersten in hun gebruik van pure en directe kleuren, geïnspireerd door de felle tinten van Vincent van Gogh. Een Van Gogh-retrospectieve in 1901 in de Galerie Bernheim-Jeune maakte grote indruk op de toekomstige fauvisten. Het fauvisme was geen hechte, coherente groep, maar eerder een verzameling schilders die tijdelijk samenkwamen vanwege hun gedeelde interesse in vlakke kleurpatronen en levendige kleuren. Henri Matisse speelde een centrale rol binnen deze beweging.

Hoewel kunstenaars als Albert Marquet en Henri Matisse al in 1898 in de Académie Carrière in deze stijl werkten, kreeg het fauvisme pas echt bekendheid tijdens de Salon d'Automne in 1905. Daar exposeerden gelijkgestemde kunstenaars als Maurice de Vlaminck, André Derain, Pierre Laprade, Raoul Dufy, Othon Friesz en Georges Rouault werken die de kenmerkende stijl van het fauvisme uitdroegen.

Binnen het fauvisme waren er verschillende groepen en stromingen, zoals het Atelier Gustave Moreau, de Académie Carrière (met Marquet, Camoin, Manguin en Puy), de Châtou-groep (met Derain en De Vlaminck) en de Le Havre-groep (met Braque, Dufy en Friesz).

In 1948 vond het fauvisme indirect een heropleving toen een groep jonge expressionisten zich verenigde in de Cobra-beweging. Deze beweging, geïnspireerd door zowel het expressionisme als het fauvisme, stimuleerde de moderne kunst in Nederland, België en Denemarken.

Kenmerken

Vandaag de dag wordt “fauvisme” ook gebruikt als term voor een specifieke schildertechniek. De belangrijkste kenmerken van deze stijl zijn:

  • De nadruk ligt op kleur en vorm, niet op realisme.
  • Gebruik van ongemengde, pure pigmenten.
  • Eenvoudige, vlakke vormen en niet-natuurgetrouwe kleurpatronen.

Oorspronkelijke kunstschilders van het fauvisme

Er kan ondanks stilistische verwantschap een duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen de oorspronkelijke "fauvisten", die naam maakten omstreeks 1905, en latere stromingen zoals Cobra en De Nieuwe Wilden.

  • Georges Braque
  • André Derain
  • Kees van Dongen
  • Raoul Dufy
  • Roger de La Fresnaye
  • Othon Friesz
  • André Lothe
  • Albert Marquet
  • Henri Matisse
  • Georges Rouault
  • Étienne Terrus
  • Maurice de Vlaminck

Zie ook:

  • Lijst van fauvisten

Fauvistische schilderijen

Voorbeelden van fauvistische schilderijen zijn:

  • Modjesko, Sopraan, 1908 van Kees van Dongen
  • Brug over de Riou, en London Bridge, beide uit 1906 van André Derain
  • Herfstlandschap, circa 1905 van Maurice de Vlaminck
  • Landschap bij Collioure, 1905 van Henri Matisse

Verwante stromingen/stijlen

Verwant aan het fauvisme zijn:

Musea met fauvistische werken

  • Museum of Modern Art in New York
  • Stedelijk Museum in Amsterdam
  • Hermitage in Sint-Petersburg
  • Kunstmuseum in Hiroshima
  • Musée d’Art moderne in Céret

1. L' Homme Assis (1913) van Roger de La Fresnaye. In dit schilderij zijn elementen van het kubisme te zien. Datering: 1914.

Foto: allbuyart.com/art-movement-cubism.asp - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

2. Henri Matisse. Vrouw met hoed, San Francisco Museum of Modern Art. Datering: 1905.

Foto: Henri Matisse - sfmoma.org/explore/collection/artwork/213 - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

3. André Derain: Charing Cross Bridge, Londen , National Gallery of Art , Washington, DC. Datering: 1906.

Foto: André Derain - Auteur - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

4. Henri Matisse: Luxe, Calme et Volupté, Musée d'Orsay, Parijs, Frankrijk. Datering: 1904. 

Foto:Henri Matisse - www.mcs.csuhayward.edu , 1 januari 2008 - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

5. Henri Rousseau: De hongerige leeuw werpt zich op de antilope, tichting Beyeler, Bazel. Datering: 1905.

Foto: Gsimonov - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC0

6. Henri Matisse: Le bonheur de vivre, Datering: 1905-1906. Barnes Foundation, Philadelphia, Pennsylvania.

Foto: Henri Matisse -Afbeelding URL: artchive.com/artchive/m/matisse/bonheur.jpg - en.wikipedia.org

Licentiestatus: Publiek domein

7. Robert Delaunay: L'homme à la Tulipe ( Portret van Jean Metzinger ). Tentoongesteld op de Salon d'Autome (Parijs) van 1906, samen met een portret van Delaunay door Jean Metzinger. Datering: 1906.

Foto: Robert Delaunay - Christie's, LotFinder: vermelding 4905190 - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

8. Robert Antoine Pinchon: Triel-sur-Seine, de spoorbrug. Datering: 1904. Foto: Robert Antoine Pinchon - Galerie du Post-Impressionnisme - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

9. Henri Matisse, Les toits de Collioure, The Hermitage, St. Petersburg, Rusland. Datering: 1905.

Foto: State Hermitage Museum - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

10. André Derain: Le séchage des voiles (The Drying Sails), Poesjkinmuseum, Moskou. Datering: 1905.

Foto: André Derain - Poesjkinmuseum - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

11. Maurice de Vlaminck: 1905-1906, Schuiten op de Seine (Bateaux sur la Seine), Poesjkinmuseum, Moskou. Datering: 1905-1906.

Foto: Maurice de Vlaminck - Poesjkinmuseum - enwikipedia.org - Licentiestatus: PD-VS

12. Georges Braque: L'Olivier près de l'Estaque (De olijfboom bij l'Estaque). Braque schilderde minstens vier versies van deze scène, waarvan er één in mei 2010 werd gestolen uit het Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris. Datering: 1906.

Foto: Georges Braque - Licentiestatus: PD-VS

13. André Derain: La jetée à L'Estaque. Datering: 1906. Foto: André Derain - twitter - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

14. Henri Matisse, Portret van Madame Matisse (de groene streep) Statens Museum for Kunst, Kopenhagen, Denemarken.

Datering: 1906. Foto: Henri Matisse - Statens Museum voor Kunst en flickr - en.wikipedia.org - Licentiestatus: Publiek domein

15. Maurice de Vlaminck: De Seine bij Chatou, Metropolitan Museum of Art. Datering: 1906.

Foto: Maurice de Vlaminck - Bron: Metropolitan Museum of Art - en.wikipedia.org - Licentiestatus: PD-VS

Literatuur

  • Jean-Louis Ferrier: Het fauvisme. Librero, Hedel, 2001. ISBN 9057641410

Externe links/verwijzingen

Zie ook

Geraadpleegde bron: nl.wikipedia.org/wiki/Fauvisme - 29 maart 2025 

Pagina toegevoegd: 21 november 2025 - Algemene indormatie Fauvisme - Foto nr. 1 t/m 15.