Neo-renaissance in Duitsland / Kunstgeschiedenis | Christelijk Bouwen door de eeuwen heen

Neo-renaissance in Duitsland

De neorenaissance in Duitsland is een19e-eeuwse bouwstijl die zich liet inspireren door de renaissance en werd toegepast in zowel publieke als particuliere gebouwen.Belangrijke kenmerken zijn onder meer trapgevels, horizontale lijnen en kruiskozijnen. Omdat het een neostijl is, gebruikte men na 1815 vaak motieven uit eerdere stijlen om nieuwe gebouwen te ontwerpen, zoals te zien is in de renovatie van het Altes Rathaus in Ingolstadt.

Kenmerken van de neorenaissance

Stijl: Het is een neostijl, een bouwstijl waarin men teruggreep op de architectuur van de renaissance.
Kenmerken: Typische elementen zijn trapgevels, speklagen (horizontale versieringen), duidelijke horizontale lijnen en kruis-kozijnen.
Periode: De neorenaissance was dominant aan het einde van de 19e eeuw, rond 1870-1900.

Voorbeelden in Duitsland

Altes Rathaus (Ingolstadt): Oorspronkelijk uit de 14e eeuw, werd dit stadhuis tussen 1882 en 1884 herontworpen in de neorenaissance-stijl.
Schloss Drachenburg: Een kasteel aan de Rijn dat is ontworpen in de neorenaissancestijl en ook een museum voor natuurbescherming huisvest, aldus Wikipedia.
Alte Nationalgalerie (Berlijn): Gebouwd door Friedrich August Stüler, een van de toonaangevende architecten in die periode, die ook het Neues Museum ontwierp.

De neorenaissance in Duitsland was een invloedrijke architectuurstijl in de 19e eeuw, die deel uitmaakte van een breder Europees fenomeen van neostijlen of 'revival-architectuur'.

Periode en Kenmerken

De Duitse neorenaissance kende haar bloeiperiode in de tweede helft van de 19e eeuw, ongeveer van 1870 tot 1900. De stijl ken-merkt zich door een teruggrijpen op de architectuur van de oorspronkelijke renaissance, met name de Italiaanse renaissance en de Duitse/Vlaamse varianten uit de 16e eeuw.

Belangrijke kenmerken zijn:

Klassieke elementen: Gebruik van zuilen, bogen, frontons en koepels, geïnspireerd door de Oudheid.
Symmetrie en proportie: Nadruk op harmonie, symmetrie en wiskundige verhoudingen in het ontwerp.
Ornamentatie: Vaak rijk versierd met natuurstenen details, speklagen en ornamenten.
Profane architectuur: De stijl werd veel gebruikt voor wereldlijke gebouwen zoals stadhuizen, musea, theaters en villa's.

Belangrijke Architecten en Gebouwen

Een van de meest prominente Duitse architecten van de neorenaissance was Gottfried Semper (1803-1879). Hij had een duidelijke voorkeur voor de stijl en ontwierp onder andere de beroemde Semperoper in Dresden.

Andere opmerkelijke voorbeelden van neorenaissance architectuur in Duitsland zijn:

Stadhuis van Wiesbaden (Neues Rathaus): Een grootschalig neorenaissance gebouw met een lange gevel.
Begraafplaats Weißensee in Berlijn: Delen van deze begraafplaats zijn uitgevoerd in neorenaissancestijl.
Diverse historische villa's en stadspaleizen: Deze stijl was populair bij de gegoede burgerij en werd gebruikt voor representatieve woonhuizen.

De neorenaissance was in Duitsland, net als in andere Europese landen, een manier om een nationale identiteit en grandeur uit te drukken, door te verwijzen naar een glorierijk (architecturaal) verleden.

Sleutelbegrippen van de Duitse Neorenaissance?

De sleutelbegrippen van de Duitse neorenaissance, die bloeide tussen ongeveer 1870 en 1900, zijn nauw verbonden met de ken-merken van de oorspronkelijke renaissance en het verlangen naar een nationale stijl.

De belangrijkste sleutelbegrippen zijn:

Historisme/Eclecticisme: De neorenaissance was onderdeel van een bredere 19e-eeuwse trend waarbij architecten putten uit diverse historische stijlen. In Duitsland werd de nadruk gelegd op de Duitse en Vlaamse varianten van de 16e-eeuwse renaissance.
Symmetrie en Proportie: Een sterke focus op wiskundige verhoudingen, harmonie en symmetrie in het ontwerp, geïnspireerd door de klassieke oudheid en de Italiaanse renaissance.
Klassieke Elementen: Het gebruik van architecturale elementen zoals zuilen, frontons, bogen, en soms koepels, die doen denken aan de Griekse en Romeinse architectuur.
Ornamentatie: Vaak rijkelijk versierd met natuurstenen details, speklagen (horizontale banden van contrasterend metselwerk), en decoratieve ornamenten.
Profane Architectuur: De stijl werd voornamelijk gebruikt voor wereldlijke gebouwen, zoals stadhuizen, musea, schouwburgen, fabrieken en villa's, in tegenstelling tot de neogotiek die populair was voor kerken.
Nationale Identiteit: De keuze voor de (Noord-)Duitse renaissancestijl was een bewuste poging om een "eigen stijl van het land" te laten herleven en zo een nationale identiteit uit te drukken in de periode na de Duitse eenwording.
Gottfried Semper: Een sleutelfiguur en architect die een duidelijke voorkeur had voor de neorenaissance en wiens werken (zoals de Semperoper in Dresden) bepalend waren voor de stijl in Duitsland en daarbuiten.

1. Joodse begraafplaats Berlijn-Weißensee - hoofdingang met rouwzaal. Architect: Hugo Licht. Datering: 9 oktober 2005.

Foto: Mazbln - nl.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

2. Berlijnse Dom gezien vanaf de Humboldt Box. Datering: 16 oktober 2017. Foto: © Thomas Wolf, www.foto-tw.de - commons.wikimedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0 DE

3. Paleis Schwerin in Mecklenburg Vorpommern met kasteelbrug (Duitsland), voltooid in 1857. Datering: 25 mei 2009.

Foto: Хрюша - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

4. Gottfried Semper's Semper-operagebouw in Dresden uit 1870, met zowel barokke als renaissance-architectonische kenmerken.

Datering: 20 oktober 2007. Foto: Sebastian Terfloth - en.wikipedia.org - Licentiestatus: CC BY-SA 3.0

5. De Semperoper in Dresden. Datering: 8 augustus 2013. Foto: Avda - de.wikipedia.org

Licentiestatus: Naamsvermelding-Gelijk delen 3.0 Unported

6. Leipzig-Centrum Zuid, Simsonplatz 1: Voormalig Rijksgerechtshof, gebouwd door Ludwig Hofmann van 1885 tot 1895 naar ontwerpen van P. Dybwad. Tijdens de DDR-tijd huisvestte het het Georgi Dimitrov Museum. Na de hereniging werd het de Federale Administratieve Rechtbank. Tijdens de DDR-tijd huisvestte het vanaf 1952 ook het Museum voor Schone Kunsten, samen met andere gebruikers. In 1907 werd Karl Liebknecht veroordeeld tot anderhalf jaar gevangenisstraf voor zijn werk "Militarisme en Antimilitarisme". In 1933 vond het Rijksdagbrandproces plaats tegen Dimitrov (1892-1949), Popoff, Taneff en anderen. Uitzicht vanaf het oosten. Datering: 14 maart 2009. Foto: Jörg Blobelt - de.wikipedia.org

Licentiestatus: CC BY-SA 4.0